بیماری هپاتیت ب نوعی عفونت بسیار خطرناک و جدی کبد است که بر اثر ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می‌شود. عفونت هپاتیت ب در برخی از افراد مزمن می‌شود، بدین معنا که بیش از شش ماه طول می‌کشد. ابتلا به هپاتیت ب مزمن، احتمال بروز نارسایی کبدی، سرطان کبد و سیروز کبدی(زخم شدن دائمی کبد) را افزایش می‌دهد. ویروس هپاتیت بی می‌تواند تا هفت روز در خارج از بدن انسان زنده بماند. در این مدت زمان، این ویروس می‌تواند در صورتی که وارد بدن شخصی دیگری شود که در برابر هپاتیت واکسیناسیون نشده است، ایجاد عفونت کند. دوران کمون (نهفته بودن) بیماری هپاتیت به طور میانگین در حدود 75 روز است اما در افراد مختلف می‌تواند بین 30 تا 180 روز باشد. ممکن است ابتلا به ویروس بین 30 تا 60 روز پس از وارد شدن ویروس به بدن تشخیص داده شود اما همچنان در بدن باقی‌مانده و مزمن شود.
علل
هپاتیت ب عفونتی است که بر اثر وارد شدن ویروس هپاتیت ب (HBV) به بدن ایجاد می‌شود. این ویروس می‌تواند از طریق خون، منی، یا سایر مایعات بدن به فرد دیگر منتقل شود. شایع‌ترین راههای انتقال هپاتیت b عبارت‌اند از:
- رابطه جنسی حفاظت نشده با فرد مبتلا به هپاتیت
- استفاده از سرنگ اشتراکی با فردی که مبتلا به ویروس است. استفاده از سرنگ به صورت وریدی خطر انتقال عفونت را بسیار بیشتر می‌کند.
- تماس اتفاقی با سوزن و سرنگ آلوده به خون افراد مبتلا به هپاتیت b. ابتلا به هپاتیت ب برای پرستاران و پزشکانی که با خون افراد مبتلا در تماس هستند، یک خطر محسوب می‌شود.
- انتقال بیماری هپاتیت ب از مادر به کودک. مادران مبتلا به هپاتیت ب می‌توانند ویروس را در حین زایمان به جنین خود انتقال دهند. البته تقریباً در تمامی موارد با واکسیناسیون کردن نوزاد می‌توان از ابتلای او به بیماری پیشگیری کرد. اگر باردار هستید یا می‌خواهید باردار شوید با پزشک خود در مورد گرفتن تست هپاتیت ب صحبت کنید.
عوامل خطر
هپاتیت ب از طریق تماس با هوای آلوده، منی یا دیگر مایعات بدن منتقل می‌شود. خطر ابتلا به هپاتیت b در صورت داشتن شرایط زیر بیشتر می‌شود:
- زندگی با شخصی که به ویروس هپاتیت ب مبتلا است.
- مسافرت به مناطقی که آمار بالای ابتلا به ویروس را دارند.
علائم
علائم و نشانه‌های ابتلا به ویروس هپاتیت b معمولاً بین 1 تا 4 ماه پس از ابتلا به ویروس بروز می‌کنند و ممکن است خفیف تا بسیار شدید باشند. نشانه‌ها و علائم هپاتیت b عبارت‌اند از:
- دل درد
- تیره بودن ادرار
- تب
- درد مفاصل
- بی‌اشتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی
- زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها (یرقان)
انواع هپاتیت ب
عفونت هپاتیت ب ممکن است از نوع حاد (کوتاه‌مدت) یا مزمن (بلندمدت) باشد:
- هپاتیت ب حاد کمتر از شش ماه طول می‌کشد. سیستم ایمنی بدن احتمالاً می‌تواند عفونت هپاتیت ب را از بین ببرد و بیمار ظرف چند ماه به طور کامل بهبودی پیدا می‌کند. اغلب افراد بزرگسالی که دچار هپاتیت b می‌شوند، بیماری آن‌ها از نوع حاد است اما امکان دارد به نوع مزمن تبدیل شود.
- هپاتیت مزمن بیشتر از شش ماه طول می‌کشد. در صورتی که سیستم ایمنی بدن نتواند با ویروس هپاتیت مبارزه کند، ممکن است این عفونت تا پایان عمر ادامه پیدا کند.
هرچقدر سن ابتلا به هپاتیت پایین‌تر باشد (خصوصاً در نوزادان و کودکان زیر 5 سال) احتمال مزمن شدن بیماری بیشتر است.عفونت‌های مزمن مکن است تا چندین سال بدون آنکه تشخیص داده شوند ادامه پیدا کنند تا زمانی که شخص بر اثر بیماری کبد ناگهان به شدت ناخوش شود.
عوارض
ابتلا به ویروس هپاتیت b می‌تواند به عوارض بسیار جدی منجر شود، از جمله از عوارض هپاتیت ب :
- زخم شدن کبد (سیروز کبدی ): التهاب ناشی از عفونت با ویروس هپاتیت ب می‌تواند موجب بروز زخم‌های گسترده در کبد شود که در عملکرد کبد اختلال ایجاد می‌کنند.
- سرطان کبد: افرادی که به هپاتیت b مزمن مبتلا هستند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستند.
- نارسایی کبد: نارسایی حاد کبد به حالتی گفته می‌شود که عملکردهای حیاتی کبد به طور ناگهانی متوقف می‌شوند زمانی که این اتفاق می‌افتد، برای حفظ جان بیمار باید حتماً عمل پیوند کبد انجام شود.
- سایر بیماری‌ها و مشکلات: افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن همچنین موجب است به نارسایی کلیه، التهاب رگ‌های خونی و کم‌خونی مبتلا شوند.
تشخیص
در صورتی که پزشک حدس بزند که شخصی به ویروس هپاتیت ب مبتلا است، او را معاینه می‌کند و احتمالاً، انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند. آزمایش خون می‌تواند نشان دهد که بیمار، ویروس هپاتیت b را در سیستم بدن خود دارد یا نه و این که عفونت او از نوع مزمن است یا حاد. همچنین ممکن است پزشک بخواهد که از کبد بیمار نمونه‌گیری کند تا بداند که کبد او تا چه حد آسیب‌دیده است. برای نمونه‌گیری از کبد سوزن کوچکی از طریق پوست وارد بدن شده و به کبد می‌رسد و بخش بسیار کوچکی از بافت کبد برای بررسی‌های آزمایشگاهی برداشته می‌شود. در برخی از موارد ممکن است پزشکان، برخی از افراد خاصی که کاملاً سالم هستند را برای بررسی ابتلا به هپاتیت ب، معاینه و آزمایش کنند. ین کار به این خاطر است که ویروس هپاتیت ب می‌تواند قبل از بروز علائم و نشانه‌های خود، آسیب زیادی به کبد بزند.
درمان هپاتیت ب
در صورتی که متوجه شدید که در معرض ابتلا به ویروس هپاتیت ب بوده‌اید سریعاً برای درمان هپاتیت b به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که واکسیناسیون نشده‌اید، مطمئن نیستید که واکسیناسیون شده‌اید یا نمی‌دانید که واکسیناسیون شما مؤثر بوده است یا خیر، لازم است که ظرف 12 ساعت پس از قرارگیری در معرض ویروس، آمپول واکسن hepatitis B immune globulin به شما زده شود. این کار به پیشگیری از ابتلا به هپاتیت b کمک می‌کند. شما باید به طور همزمان واکسیناسیون نیز شوید. اگر پزشک تشخیص دهد که عفونت هپاتیت ب بیمار حاد است (به این معنا که مدت زمان زیادی از بروز عفونت نمی‌گذرد) و به‌خودی‌خود برطرف خواهد شد، ممکن است نیازی به اقدامات درمانی نباشد. در این موارد، پزشک به جای تجویز دارو، استراحت کردن، تغذیه مناسب و خوردن مایعات فراوان را به بیمار تجویز می‌کند تا بدن بیمار بتواند به خوبی با عفونت مبارزه کند. در صورتی که تشخیص داده شود که بیمار به هپاتیت مزمن مبتلا است، درمان‌های لازم برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی انجام می‌شود و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران صورت می‌گیرند. روش‌های درمان هپاتیت ب عبارت‌اند از:
داروهای ضدویروس
داروهای ضدویروسی مختلف( ازجمله لامووودین (Epivir)، آدفوویر (هپسرا)، تلبیوودین (Tyzeka) و آنتاکویر (Baraclude)) می‌توانند با ویروس مبارزه کرده و توانایی آن برای از بین بردن کبد را کاهش دهند. با پزشک خود صحبت کنبد تا بدانید کدام دارو برای درمان هپاتیت b شما مناسب تر است.
اینترفرون آلفا 2B (اینترون A)
اینترفرون آلفا 2B ماده‌ای مصنوعی است که به طور طبیعی نیز در بدن تولید می‌شود و با عفونت‌ها مبارزه می‌کند. این دارو در افراد جوان مبتلا به هپاتیت به کار می‌رود که نمی‌خواهند به‌صورت طولانی‌مدت تحت درمان هپاتیت ب قرار بگیرند یا می‌خواهند ظرف چند سال، باردار شوند. این دارو به‌صورت تزریقی به بدن منتقل می‌شود. عوارض جانبی این دارو شامل افسردگی، مشکل در تنفس و تنگی نفس است.
پیوند کبد
اگر کبد بیمار صدمه‌ی زیادی دیده باشد ، انجام جراحی پیوند کبد می‌تواند گزینه مناسب درمان هپاتیت ب باشد. طی جراحی پیوند کبد، یک کبد سالم جایگزین کبد آسیب‌دیده قبلی می‌شود. در اغلب موارد، کبدی که برای این جراحی استفاده می‌شود از افرادی که فوت کرده‌اند، اهدا می‌شود. در موارد کمی نیز کبد از یک شخص زنده اهدا می‌شود که بخشی از کبد خود را اهدا می‌کند.
واکسن هپاتیت ب
واکسن هپاتیت ب معمولاً به‌صورت 3 یا چهار آمپول است که طی شش ماه زده می‌شود. شخص بر اثر زدن واکسن به هپاتیت b مبتلا نمی‌شود. زدن واکسن هپاتیت ب به افراد زیر توصیه می‌شود:
- نوزادان
- کودکان و بزرگسالانی که در زمان تولد واکسینه نشده‌اند
- افرادی که به بیماری‌های مقاربتی از جمله ویروس HIV مبتلا هستند.
- افراد معلول و ناتوان که در مؤسسات یا مراکز مخصوص نگهداری می‌شوند.
- پرستاران، کارکنان بیمارستان، افراد شاغل در بخش اورژانس و تمامی افرادی که ممکن است با خون بیماران در تماس باشند.
- افراد مبتلا به بیماری مزمن کبد
- افرادی که داروهای غیرقانونی را به خود تزریق می‌کنند.
- افرادی که با شخصی زندگی می‌کنند که به هپاتیت b مبتلا است.
- افرادی که به بیماری کلیه پیشرفته مبتلا هستند.
- افرادی که شریک جنسی آن‌ها به هپاتیت مبتلاست.
- افرادی که می‌خواهند به مناطقی از دنیا سفر کنند که میزان ابتلای افراد به هپاتیت ب در آنجا بالا است.
