استفراغ خونی : درمان هماتومزیس بعلت اختلال دستگاه گوارش فوقانی

اگر شما دچار استفراغ خونی شده اید باید فورا به آمبولانس زنگ بزنید و به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید. اغلب خونریزی به سرعت قطع می‌شود اما در برخی موارد ممکن است شدید باشد و زندگی شما را به خطر بیاندازد به همین دلیل باید همیشه هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. استفراغ خونی دلایل متعددی دارد و می‌توان تعداد زیادی از علل آن را درمان کرد اما اولین اقدام این است که از قطع شدن خونریزی اطمینان حاصل کنید.

 هماتوزیس یا استفراغ خونی چیست؟

---

 هماتوزیس یک عبارت پزشکی است که برای استفراغ خونی به کار برده می‌شود. استفراغ خونی معمولا به علت وجود مشکل در قسمت فوقانی دستگاه گوارش به وجود می‌‌آید که شامل مری، معده یا اثنی عشر است. استفراغ خونی دلایل متعددی دارد که برخی از آنها را در بخش زیر توضیح خواهیم داد.

 قسمت فوقانی دستگاه گوارش

---

 

 دستگاه گوارش یک لوله است که از دهان شروع می‌‌شود و به مقعد ختم خواهد شد. دستگاه گوارش در قسمت فوقانی شامل مری و معده و قسمت ابتدایی روده کوچک است که به آن اثنی عشر گفته می‌شود. غذا از مری وارد معده می‌شود. معده وظیفه تولید اسید معده را بر عهده دارد که وجود آن ضروری نیست اما به هضم غذا کمک می‌کند. پس از آن که اسید معده با غذای موجود در معده ترکیب می‌شود باعث می‌شود که غذا وارد اثنی عشر شود تا هضم گردد.

 انواع خونریزی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش

 انواع خونریزی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش به شرح زیر می‌باشد:

 خونریزی تیره

 معمولاً از این نوع خونریزی تحت عنوان خونریزی شبیه به رنگ دانه قهوه یاد می‌شود. این خونریزی با سرعت پایین به وجود می‌‌آید. خون به مدت طولانی در تماس با اسید معده قرار می‌‌گیرد و این امر باعث می‌شود که رنگ آن قهوه ‌ای یا قرمز تیره شود. در این شرایط خونریزی شدید نیست اما ممکن است بعد از تشدید شود خونریزی شدید به رنگ قرمز روشن است که و نشان دهنده خونریزی سریع و با مقدار زیاد می‌باشد.

 مدفوع خونی  

 گاهی اوقات بیمار شاهد خونریزی از مقعد خود خواهد بود که در این شرایط مدفوع به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه دیده می‌‌شود. استفراغ خونی و خونریزی از مقعد و علامتی هستند که اغلب با هم به وجود می‌آیند. بروز این دو علامت با یکدیگر به این معنا است که خونریزی شدید در دستگاه گوارش شما به وجود آمده است. برخی از افراد علاوه بر استفراغ خونی و مدفوع خونی با علائم و نشانه‌های دیگری نیز مواجه می‌شوند که عبارتند از درد شکمی‌، تب و اسهال، بد حال بودن و سایر علائم و نشانه‌ها. در صورتی که شما خون زیادی را از دست بدهید احتمالاً دچار سرگیجه و یا حتی بیهوشی خواهید شد. وجود سایر علائم و نشانه‌ها به پزشک برای تعیین علت بروز خونریزی کمک خواهد کرد. گاهی اوقات بیمار فقط دچار استفراغ خونی یا مدفوع خونی خواهد بود و هیچ گونه علامت دیگری را تجربه نمی‌‌کند.

 علل بروز استفراغ خونی چیست؟

---

 همیشه باید به طور دقیق استفراغ خونی توسط پزشک بررسی شود و در صورت نیاز به درمان اورژانسی بیمار در بیمارستان بستری گردد. برخی از علل شایع استفراغ خونی به شرح زیر می‌باشد:

 خونریزی از مری  

 برخی از علل خونریزی از مری به شرح زیر می‌باشد:

• واریس مری به بزرگ و متورم شدن عروق خونی در دیواره مری و معده گفته می‌‌شود. واریس مری یکی از عوارض احتمالی سیروز کبدی است. بافت اسکار کبد باعث مسدود شدن جریان خون رسانی در کبد خواهد شد. این امر منجر به افزایش فشار درون رگ‌ها می‌شود که وظیفه انتقال خون از دستگاه گوارش به کبد را برعهده دارند. افزایش فشار خون باعث می‌شود که خون به درون دستگاه گوارش برگردد و باعث متورم شدن عروق آن شود. تورم عروق باعث می‌شود که رگ‌ها به راحتی دچار خونریزی شوند و خون به درون دستگاه گوارش برگردد و باعث متورم شدن عروق آن شود تورم عروق باعث می‌شود که رگ‌ها به راحتی دچار خونریزی شوند و خونریزی درون دستگاه گوارش مشاهده گردد.
• التهاب مری اغلب به علت رفلاکس اسید از معده به مری به وجود می‌‌آید و گاهی اوقات التهاب مری باعث بروز خونریزی خواهد شد.
• آیا قرص سرطان مری باعث بروز خونریزی درون مری خواهد شد.
• سندروم مالوری ویس یک نوع اختلال خونریزی دهنده است که به علت پارگی دیواره داخلی مری یا معده به وجود می‌آید. این پارگی می‌‌تواند به علت هر عاملی که باعث افزایش ناگهانی فشار درون معده یا مری می‌شود ایجاد گردد. به عنوان مثال استفراغ مداوم و زور زدن بیش از حد و سکسکه یا سرفه شدید باعث بروز خونریزی از مری خواهد شد.

 خونریزی از معده  

 برخی از علل شایع خونریزی از معده به شرح زیر می‌باشند:

 به از بین رفتن قسمتی از دیواره معده زخم معده گفته می‌شود. احتمال بروز خونریزی از زخم معده وجود دارد و گاهی اوقات خونریزی شدید است. زخم معده به دلایل متعددی به وجود می‌‌آید که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• عفونت توسط هلیکوباکتر پیلوری که معمولاً به راحتی درمان می‌شود.
• مصرف داروهای ضد التهاب که برای درمان اختلالات از قبیل آرتروز به کار می‌‌روند گاهی اوقات باعث بروز زخم معده خواهد شد.
• استرس
• مصرف آسپرین برای جلوگیری از لخته شدن خون
• سرطان معده گاهی اوقات باعث خونریزی از معده می‌شود
• التهاب دیواره معده که به آن گاستریت می‌گویند و علل بروز آن شبیه زخم معده است
• واریسی شدن دیواره معده که می‌تواند شبیه واریس مری به وجود بیاید که در قسمت بالا به آن اشاره کردیم
• سندروم مالوری ویس که بر روی دیواره داخلی معده تاثیر می‌گذارد

 خونریزی از اثنی عشر  

 برخی از علل شایع بروز خونریزی از اثنی عشر به شرح زیر می‌باشد:

• زخم اثنی عشر باعث بروز خونریزی می‌شود و گاهی اوقات خونریزی شدید است. زخم اثنی عشر همانند زخم معده به علت عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری به وجود می‌آید و معمولاً درمان آن ساده است.
• آسپرین و داروهای ضد التهاب از علل شایع بروز زخم معده هستند در بروز زخم اثنی عشر نیز نقش دارند. التهاب دیواره اثنی عشر اختلالی است که علل بروز آن شبیه علل بروز زخم اثنی عشر است.

 قسمت فوقانی دستگاه گوارش 

علل نادر خونریزی قسمت فوقانی دستگاه گوارش به شرح زیر می‌باشد:

• مسمومیت با پرتوها و تشعشعات
• عفونت‌های غیر شایع دستگاه گوارش
• آسیب دیدگی
• دلایل ناشناخته که در برخی موارد خونریزی از معده دلیل مشخصی ندارد

 روز خونریزی که ارتباطی به دستگاه گوارش ندارد

 گاهی اوقات هنگامی ‌که بیمار دچار استفراغ خونی می‌شود این خونریزی به دستگاه گوارش و ارتباط ندارد به عنوان مثال اگر شما دچار خونریزی از بینی شده باشید و سپس خون را قورت داده باشید ممکن است دچار استفراغ خونی شوید همچنین گاهی اوقات نمی‌توان به این نتیجه رسید که آیا خونریزی به دستگاه گوارش ارتباط دارد یا به علت سرفه کردن ایجاد شده است.

 برای تشخیص استفراغ خونی به چه آزمایشاتی نیاز داریم؟

---

 پزشکان برای تشخیص استفراغ خونی از چندین روش استفاده می‌‌کنند که به شرح زیر می‌باشند:

 ارزیابی بیمار  

 پزشک سوالات متعددی را از شما می‌پرسد تا بتواند به ارزیابی خونریزی شما بپردازد و سپس از شما در خصوص علائم و نشانه‌هایی که دارید سوال خواهد پرسید. پزشک به انجام معاینه جسمانی خواهد پرداخت. پزشک به بررسی این مسئله می‌پردازد که آیا این خونریزی واقع مربوط به قسمت فوقانی دستگاه گوارش است یا دلایل دیگری دارد گاهی اوقات می‌توان به خوبی از این مسئله اطمینان حاصل کرد. گاهی اوقات نمی‌‌توان گفت آیا خونریزی:

• هماتوزیس است که در این حالت خون با سرفه بالا می‌آید و در استفراغ دیده نمی‌شود.
• به سایر نقاط بدن از قبیل دهان و بینی ارتباط دارد و به گلو می‌‌آید و شما آن را قوت می‌دهید یا بالا می‌آورید به عنوان مثال خونریزی از بینی می‌تواند چنین وضعیتی را به وجود می‌آورد.

 پزشک سعی می‌کند به این نتیجه برسد که شما چه مقدار خون از دست داده اید و مشکل شما چقدر جدی است. او می‌‌تواند بر اساس آنچه که شما به او می‌گویید و بر اساس ارزیابی فشار خون یا ضربان قلب و نبض به ارزیابی این مسئله بپردازد. در صورتی که پزشک متوجه شود خونریزی به قسمت فوقانی دستگاه گوارش ارتباط دارد معمولاً از آزمایشات مختلف برای تشخیص علت آن استفاده خواهد کرد.

 آزمایش خون 

 معمولا آزمایش خون با هدف ارزیابی وضعیت عمومی شما انجام می‌شود. به عنوان مثال مقدار خونی که از دست داده اید و نیاز به دریافت خون یا مایعات به صورت وریدی در مواردی که شما حجم زیادی از خون خود را از دست داده اید. همچنین آزمایش خون به پزشک برای ارزیابی عملکرد کبد کمک می‌کند تا پزشک متوجه شود که آیا شما دچار بافت اسکار در کبد شده اید تا بتوانند به تشخیص و ارزیابی سایر علل بروز خونریزی بپردازد.

 اندوسکوپی  

 اندوسکوپی یک نوع روش برای مطالعه اندام داخلی بدن است که در این روش یک لوله باریک و انعطاف پذیر از طریق دهان وارد معده و اثنی عشر می‌شود و معمولا می‌تواند علت بروز خونریزی را مشخص کند.

 استفراغ خونی چگونه درمان می‌شود؟

---

استفراغ خونی مسئله­ی ساده ای نیست و نیاز به درمان کاملا جدی است. حتی درصورت داشتن این شکل در مدت زمان کوتاه آن را با پزشک در میان بگذارید ئ نسبت به درمان آن هر چه سریعتر اقدام کنید

 درمان اولیه 

 درمان اولیه برای استفراغ خونی شامل استفاده از آنژیوکت برای ارسال خون یا مایعات در مواردی است که شما دچار خونریزی شدید شده اید ولی در مواردی که خونریزی خفیف است این کار ضروری نخواهد بود. با این حال در صورتی که خونریزی شدید باشد تزریق خون در مواردی که خونریزی شدید است و شما در شرایط اورژانسی قرار دارید ضروری خواهد بود.

 سایر روش‌های درمانی

 انتخاب سایر روش‌های درمانی به علت بروز استفراغ خونی ارتباط دارد با این حال درمان اولیه استفراغ خونی می‌تواند از بروز خونریزی مداوم جلوگیری کند. معمولا می‌‌توان با استفاده از برخی وسایل مخصوص که از طریق اندوسکوپ وارد معده می‌شود به درمان خونریزی پرداخت. گاهی اوقات جراحی اورژانسی برای کنترل خونریزی شدید ضروری است و پس از آن که خونریزی متوقف شد پزشک بر اساس علت بروز آن روش‌های درمانی دیگر را پیشنهاد خواهد داد و با توجه به اطلاعات به دست آمده از ارزیابی‌های انجام شده و علت بروز استفراغ خونی بهترین روش درمان را پیشنهاد خواهد کرد.

 سوالات رایج استفراغ خونی در بارداری

---

 تهوع صبحگاهی یکی از علائم شایع بارداری است که به صورت استفراغ یا تهوع خود را نشان می‌دهد. در مواردی که استفراغ شدید و مداوم است می‌تواند باعث بروز استفراغ خونی شود که یک اختلال پزشکی اورژانسی محسوب می‌‌شود و به درمان فوری نیاز دارد. در بخش زیر به برخی از سوالات مرتبط با استفراغ خونی در بارداری اشاره می‌کنیم:

 آیا استفراغ خونی در دوران بارداری طبیعی است؟ 

 استفراغ خونی در دوران بارداری اصلا طبیعی نیست و شما باید در صورت مواجه شدن با این اختلال به پزشک مراجعه کنید. استفراغ خونی زمانی به وجود می‌‌آید که استفراغ صبحگاهی باعث التهاب دیواره مری شود و بروز التهاب باعث به وجود آمدن خونریزی شود. استفراغ خونی همچنین می‌‌تواند به علت عفونت دستگاه گوارش یا سایر بیماری‌های شدید که ممکن است باعث بروز استفراغ خونی شوند به وجود بیاید. در صورتی که شما در استفراغ خود خون مشاهده کنید مراجعه فوری به پزشک برای تشخیص صحیح و درمان مناسب ضروری خواهد بود.

 آیا می‌‌توان با درمان‌های خانگی بهبود استفراغ خونی در بارداری کمک کرد؟  

 استفراغ خونی در دوران بارداری به معنای نیاز به درمان پزشکی است. خونریزی باعث می‌شود که بدن شما ضعیف شود که این امر برای سلامت جنین خطرناک است به علاوه استفراغ خونی باعث احساس طعم نامطبوع در دهان خواهد شد. در بخش زیر برخی از روش‌های درمانی خانگی اشاره می‌‌کند که می‌‌تواند به شما در طول دوران بارداری کمک کند:

• پس از استفراغ مکرر بدن شما دچار کمبود مایعات می‌شود که در این حالت شما به تزریق مایع به صورت وریدی نیاز دارید تا الکترولیت‌های لازم به بدن شما ارسال شود و شما بهتر شوید.
• در این دوران مقدار زیادی از مایعات از قبیل آب، آبمیوه و محلول الکترولیت مصرف کنید تا بهتر شوید.
• رژیم غذایی متعادلی داشته باشید تا همه مواد مغذی و و مواد معدنی مورد نیاز به بدن شما ارسال شود .
• هنگامی‌ که شما صبح از خواب بیدار می‌شوید و حالت تهوع دارید در این شرایط می‌‌توانید یک تکه چوب شور یا نان تست بخورید تا احساس حالت تهوع شما از بین برود و انرژی داشته باشید.
• کمتر غذا بخورید و از خوردن غذاهای چرب خودداری کنید. مصرف غذاهای چرب و پر ادویه باعث افزایش استفراغ در دوران بارداری خواهد شد. بهترین کار این است که غذاهای مصرفی خود را آب پز یا کبابی کنید. از خوردن مواد غذایی حجیم و در مقادیر زیاد خودداری کنید و قبل از خواب و در عوض سعی کنید تعداد دفعات غذا خوردن خود را بیشتر کنید ولی کمتر غذا بخورید.

 آیا استفراغ خونی در دوران بارداری نشانه سقط جنین است؟

---

 استفراغ خونی در بارداری نشانه سقط جنین است. خونریزی از واژن و ترشح و درد و احساس ضعف از علائمی هستند که شما در هنگام بروز سقط جنین تجربه خواهید کرد. در صورتی که شما بارداری خارج رحمی داشته باشید سقط جنین با استفراغ همراه خواهد شد. استفراغ خونی در بارداری می‌‌تواند یک اختلال جدی باشد به همین دلیل باید بیمار به طور صحیح بررسی شود تا مشکل و مشخص گردد و درمان چه شود تا از بروز عوارض بعدی جلوگیری شود. برای کنترل تهوع و استفراغ در دوران بارداری و کاهش ریسک بروز استفراغ خونی باید اقدامات لازم انجام شود. در صورتی که شما دچار استفراغ خونی شدید باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید.