اثنی‌عشر قسمتی از روده کوچک است که در آن غذا با آنزیم‌های لازم برای هضم همراه است. آنزیم‌های گوارشی از سلول‌هایی تشکیل شده‌اند که روده کوچک و پانکراس را پوشش می‌دهند. هنگامی که غذا خرد می‌شود، می‌تواند به درستی جذب گردد. زخم‌های اثنی‌عشر که تقریبا شایع هستند، ناشی از آسیب پوشش معده در اثر اسید معده می‌باشد. زخم اثنی‌عشر یک نوع زخم گوارشی است که در اثنی‌عشر اتفاق می‌افتد؛ زخم اثنی‌عشر در ابتدای روده کوچک باعث درد شکم، خونریزی احتمالی و سایر علائم گوارشی می‌شود.
دلایل
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری: باکتری موجود در معده (اغلب در افراد بدون علائم) نقش مهمی در ایجاد زخم‌های اثنی‌عشری دارد و اغلب عامل ناتوانی در درمان با داروهای سرکوب اسید است.
- ترشح بیش از حد اسید معده: این حالت در برخی، اما نه در همه موارد زخم اثنی‌عشر (و معده) یافت می‌شود.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID): به طور گسترده‌ای در برخی از بیماران باعث زخم معده می‌شوند.
- سیگار کشیدن: ممکن است موجب ایجاد زخم‌های اثنی‌عشر شود و قطعا آن را بدتر می‌کند. به نظر نمی‌رسد که الکل و کافئین تاثیری داشته باشند.
- بیماران گروه 3 یا بستری شده: علت بسیار رایج در این گروه بیماران، مصرف غذاهایی با ارزش غذایی پایین است.
علائم
علائم و نشانه‌های زخم اثنی‌عشر تقریبا مخالف علائم و نشانه‌های زخم معده است. تفاوت‌ها اغلب در زمان‌ها و میزان درد دیده می‌شود. زخم های اثنی‌عشر در اولین قسمت روده کوچک، به نام دوازدهه ایجاد می‌شوند.
علائم زیر را بررسی کنید تا ببینید که آیا احتمال دارد دچار زخم اثنی‌عشر شده باشید.
- سوزش معده/ GERD یکی از علائم قابل توجه زخم اثنی‌عشر است.
- بیمار همچنین احساس سوزش یا مالش در بالای معده خود احساس می‌کند.
- علائم زخم اثنی‌عشر بیشتر قبل از غذا خوردن احساس می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که اسید بیش از حد در اثر تحریک گرسنگی، به اثنی‌عشر منتقل می‌شود.
- پس از مصرف آسپرین یا نوشیدن آب پرتقال یا قهوه احساس درد آغاز می‌شود.
- یکی دیگر از علائم زخم اثنی‌عشر این است که بسیاری از مردم در طول شب از درد شدید معده از خواب بیدار شده‌اند.
- هنگام وجود زخم‌های اثنی‌عشر، مصرف غذا یا آنتی اسیدها معمولا باعث کاهش میزان درد می‌شود.
سایر علائم زخم اثنی‌عشر عبارتند از:
- درد شکم معمولا در بالای شکم و در مرکز آن اتفاق می‌افتد.
- کم خونی معمولا همراه با فقر آهن
- سوء هاضمه
- تهوع
- خون بالا آوردن (هماتمیس)
- مدفوع سیاه (ملانا)
- غش کردن و تشنج
تشخیص
زخم‌ها ممکن است با روش‌های مختلف تشخیص داده شوند.
- گاستروسکوپی (آندوسکوپی) آزمایشی است که می‌تواند زخم اثنی‌عشر را تایید کند. در این آزمایش یک پزشک یا پرستار داخل معده بیمار و قسمت اول روده کوچک (اثنی‌عشر) را مشاهده می‌کند. آنها این کار را با عبور یک دوربین نازک و انعطاف پذیر به داخل مری انجام می‌دهند و می توانند هر گونه التهاب یا زخم را بررسی کنند.
- اگر بیمار دچار زخم اثنی‌عشر باشد، آزمایشی برای تشخیص میکروب (باکتری) اچ پیلوری انجام می‌شود. اگر اچ پیلوری یافت شود، احتمالا علت زخم خواهد بود. به طور خلاصه در یک نمونه از مدفوع، یا در یک آزمایش تنفسی، یا آزمایش خون یا نمونه بیوپسی گرفته شده در طی آندوسکوپی قابل تشخیص است.
درمان زخم اثنی‌عشر
داروهای ضد اسید معده
معمولا مصرف یک دوره 4 تا 8 هفته‌ای دارو که مقدار زیادی از اسید معده را کاهش می‌دهد، توصیه می‌شود. داروهایی که بیشترین استفاده را دارند، یک مهار کننده پمپ پروتون (PPI) هستند. این مواد، گروه (کلاس) داروهایی هستند که روی سلول‌هایی که به معده متصل هستند، کار می‌کنند و تولید اسید را کاهش می‌دهند. این داروها عبارتند از اسوامپرازول، لانزوپرازول، اومپرازول، پانتوپرازول و رابپرازول و در نام‌های برند مختلف وجود دارند. گاهی اوقات گروه‌های دارویی دیگری به نام مسدود کننده‌های H2 استفاده می‌شود. این گروه به آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین H2 نامیده می‌شوند، اما معمولا به مسدود کننده‌های H2 شناخته می‌شوند. مسدود کننده‌های H2 به شیوه‌ای متفاوت روی سلول‌هایی که معده را پوشش می‌دهند، کار می‌کنند و تولید اسید را کاهش می‌دهند. این داروها عبارتند از: سایمتیدین، فاموتییدین، نیزاتیدین و رانیتیدین، و در برندهای مختلف موجود هستند. با کاهش مقدار اسید به میزان قابل توجه، زخم معمولا بهبود می‌یابد. با این حال، این پایان داستان نیست.
داروهای آنتی بیوتیک
تقریبا تمام زخم‌های اثنی‌عشر توسط عفونت اچ پیلوری ایجاد می‌شوند. بنابراین، بخش اصلی درمان این است که این عفونت را برطرف کنید. اگر این عفونت از بین نرفته باشد، هنگامی که بیمار مصرف داروهای مهار کننده اسید را متوقف می‌کند، احتمال بازگشت زخم وجود دارد. دو آنتی بیوتیک مورد نیاز است. علاوه بر این، بیمار نیاز به مصرف داروهای ضد اسید برای کاهش اسید معده دارد. این کار برای عملکرد مناسب آنتی بیوتیک ها لازم است. بیمار به انجام این درمان ترکیبی (گاهی اوقات به نام درمان سه گانه) برای یک هفته نیاز دارد.
یک دوره ترکیبی از درمان، عفونت هلیکوباکتر پیلوری را در اغلب موارد برطرف می‌کند. اگر اچ پیلوری از بین برود، احتمال بازگشت زخم اثنی‌عشر به شدت کاهش می‌یابد. با این حال، در برخی از افراد، عفونت اچ پیلوری در بعضی از مراحل در آینده قابل بازگشت است.
پس از درمان، یک آزمایش برای بررسی عدم وجود اچ پیلوری ممکن است توصیه شود. اگر این کار لازم باشد باید حداقل چهار هفته پس از اتمام دوره ترکیبی انجام شود. در بیشتر موارد، آزمایش منفی است به این معنی که عفونت از بین رفته است. اگر برطرف نشده باشد، یک دوره تکرار درمان ترکیبی با مجموعه‌ای متفاوت از آنتی بیوتیک‌ها توصیه می‌شود. بعضی از پزشکان می‌گویند که این آزمون تأیید برای افراد مبتلا به زخم اثنی‌عشر، اگر علائم از بین رفته باشد، لازم نیست. این واقعیت که نشانه‌ها از بین رفته‌اند، معمولا نشان می‌دهد که زخم و علت (اچ پیلوری) برطرف شده‌اند. اما بعضی از پزشکان می‌گویند اقدامات محتاطانه ضروری است.
تغییر سبک زندگی
این نکات منجر به کنترل علائم و بهبود زخم‌های اثنی‌عشر می‌شوند:
- سیگار نکشید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به زخم را افزایش و توانایی بهبودی را کاهش می‌دهد و خطر عود زخم را بالا می‌برد.
- از غذاهایی که اسید معده را افزایش می‌دهد اجتناب کنید.
- از چاشنی‌هایی مانند سیر، پیاز، فلفل و ادویه جات دیگر اجتناب کنید.
- از غذاهای پر چرب، تند، غذاهای حاوی شکلات، غذاهای تهیه شده با خامه یا شیر، پنیر ادویه دار، گوشت چاشنی‌دار و یا گوشت گاو، گوجه فرنگی و محصولات گوجه فرنگی خودداری نمایید.
- میوه و سبزیجات، غذاهای حاوی لبنیات کم چربی یا بدون چربی، غلات کامل، گوشت بدون چربی مصرف کنید.
- دو ساعت قبل از خواب غذا نخورید.
- در طول روز غذاهای کمتر و به دفعات بیشتر مصرف کنید.
