درمان سرطان و توده کیسه صفرا و مجاری صفراوی

سرطان کیسه صفرا نوعی سرطان است که از کیسه صفرا شروع می‌شود. کیسه صفرا یک عضو کوچک گلابی شکل در سمت راست شکم، دقیقا زیر کبد است. کیسه صفرا مایع گوارشی به نام صفرا که توسط کبد تولید می‌شود را در خود نگه می‌دارد. سرطان کیسه صفرا یک سرطان نادر است. اگر سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال درمان کامل بسیار زیاد است. اما در اکثر موارد سرطان کیسه صفرا در مراحل نهایی تشخیص داده می‌شود که احتمال بهبودی بسیار کم است. تشخیص سرطان کیسه صفرا بسیار دشوار است زیرا این سرطان معمولا هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد. همچنین، پنهان بودن کیسه صفرا باعث می‌شود که سرطان تشخیص داده نشده و به پیشرفت خود ادامه دهد.

علل بیماری

علت ایجاد سرطان کیسه صفرا و توده کیسه صفرا مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان صفرا زمانی ایجاد می‌شود که جهشی در DNA سلول‌های سالم کیسه صفرا رخ دهد. این جهش‌ها باعث می‌شوند که رشد سلول‌ها غیر قابل کنترل شود و در حالی که سلول‌های دیگر می‌میرند، سلول‌های سرطانی به رشد خود ادامه دهند. این سلول‌ها جمع شده و توموری را تشکیل می‌دهند. سپس تومور رشد کرده و دیگر قسمت‌های بدن را نیز در بر می‌گیرد. در اکثر موارد، سرطان کیسه صفرا از سلول‌های پوشش داخلی کیسه صفرا شروع می‌شود. سرطانی که از پوشش داخلی کیسه صفرا شروع شود را آدنوکارسیمونا می‌نامند. اصطلاح آدنوکارسیمونا به ظاهر سلول‌های سرطان در زیر میکروسکوپ برمی‌گردد.

عوامل خطرساز

عواملی که احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• جنسیت: سرطان کیسه صفرا در زنان رایج‌تر است.
• سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان صفرا افزایش می‌یابد.
• سابقه سنگ کیسه صفرا: سرطان کیسه صفرا بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در گذشته سنگ کیسه صفرا داشته‌اند. با این حال، ابتلا به سرطان در این افراد نیز بسیار کم است.
• دیگر بیماری‌ها و مشکلات کیسه صفرا: بیماری‌های دیگری که خطر ابتلا به سرطان کیسه  را افزایش می‌دهند عبارتند از پولیپ کیسه صفرا و عفونت مزمن کیسه صفرا.

علائم

علائم و نشانه‌های سرطان کیسه صفرا و توده کیسه صفرا عبارتند از:

•  درد شکم، مخصوصا در قسمت بالای سمت راست شکم
•  نفخ
•  تب
•  کاهش وزن بدون دلیل
•  حالت تهوع
•  زرد شدن پوست و سفید شدن چشم‌ها (بیماری زردی)

مراحل سرطان کیسه صفرا

مراحل سرطان کیسه صفرا عبارتند از:
مرحله 1: در این مرحله، سرطان فقط در پوشش داخلی کیسه صفرا وجود دارد.
مرحله 2: در این مرحله، سرطان پیشرفت کرده و لایه خارجی کیسه صفرا را نیز در بر گرفته است.
مرحله 3: در این مرحله، سرطان رشد کرده و به اندام‌های مجاور مانند معده، کبد یا روده کوچک نیز رسیده است. ممکن است سرطان، غدد لنفاوی نزدیک را نیز درگیر کرده باشد.
مرحله 4: آخرین مرحله سرطان کیسه صفرا شامل تومورهای بزرگی است که به اعضای نزدیک کیسه صفرا نیز رسیده‌اند و همچنین تومورهایی با اندازه‌های متفاوت که در قسمت‌های دورتر بدن نیز گسترش یافته‌اند.

تشخیص

آزمایش‌‌هایی که برای تشخیص سرطان کیسه صفرا استفاده می‌شوند عبارتند از:

•  آزمایش خون: آزمایش خون، عملکرد کبد را بررسی می‌کند و پزشک می‌تواند تشخیص دهد که چه چیزی باعث بروز علائم و نشانه‌های موجود در بیمار شده است.
•  روش‌هایی برای عکسبرداری از کیسه صفرا: روش‌های موجود برای عکس‌برداری از کیسه صفرا شامل روش اولتراسوند، توموگرافی کامپیوتری و ام آر آی (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) می‌باشد.

زمانی که پزشک سرطان صفرا را تشخیص داد، تلاش می‌کند تا مرحله بیماری را تشخیص دهد. تشخیص مرحله بیماری به پزشک در انتخاب روش درمان کمک می‌کند.
آزمایش‌هایی که برای تعیین مرحله سرطان کیسه صفرا استفاده می‌شوند عبارتند از:

لاپاراسکوپی

ممکن است پزشک برای مشاهده داخل شکم بیمار و یافتن نشانه‌ها و علائم موثر در گسترش سرطان از جراحی استفاده کند. جراح با استفاده از روش لاپاراسکوپی یک شکاف کوچک در شکم بیمار ایجاد کرده و دوربین کوچکی را وارد شکم بیمار می‌کند. پزشک به وسیله دوربین می‌تواند اندام‌‌های اطراف کیسه صفرا را مشاهده کرده و علائم گسترش سرطان را پیدا کند.

آزمایش‌هایی برای بررسی مجاری صفرا

پزشک توصیه می‌کند ماده‌ای رنگی به درون مجاری صفراوی تزریق شود. سپس عکسی گرفته می‌شود که نشان می‌دهد رنگ به کجا رفته است. این آزمایش انسدادهای موجود در مجرای صفراوی را نشان می‌دهد. آزمایش‌های مورد استفاده برای بررسی مجاری صفراوی شامل کلانژیو پانکراتوگرافی رتروگرید آندوسکوپیک، کلانژیوگرافی رزونانس مغناطیسی و کلانژوگرافی ترانس هپاتیک پوستی هستند.

آزمایش‌های تصویری دیگر

در اکثر افراد مبتلا به سرطان کیسه صفرا باید اسکن‌ها و تصویربرداری‌هایی انجام شود تا مشخص شود که آیا سرطان گسترش یافته یا موضعی است. انتخاب روش اسکن به شرایط بیمار بستگی دارد. اسکن‌های رایجی که استفاده می‌شود شامل سیتی اسکن از قفسه سینه و شکم، اولتراسوندگرافی و ام آر آی کبد است.

درمان سرطان کیسه صفرا

جراحی

اگر سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه باشد از جراحی استفاده می‌شود. روش‌های موجود برای درمان کیسه صفرا با جراحی عبارتند از:

•  جراحی برداشتن کیسه صفرا: اگر سرطان کیسه صفرا در مراحل اولیه و محدود به کیسه صفرا باشد، می‌توان با انجام عمل جراحی و برداشتن کیسه صفرا، سرطان را درمان کرد.
•  جراحی برداشتن کیسه صفرا و قسمتی از کبد: اگر سرطان کیسه صفرا از کیسه صفرا فراتر رفته و بخشی از کبد را نیز در بر گرفته باشد، می‌توان با جراحی برداشتن کیسه صفرا و قسمت‌هایی از کبد و مجاری صفراوی اطراف کیسه صفرا، سرطان را درمان کرد.

هنوز مشخص نیست که آیا انجام درمان‌های دیگر پس از جراحی به جلوگیری از بازگشت سرطان کیسه صفرا کمک می‌کند یا خیر. برخی از مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که انجام درمان‌های دیگر پس از جراحی برای جلوگیری از بازگشت سنگ کیسه صفرا مفید است. بنابراین در برخی موارد پزشک انجام شیمی درمانی، پرتو درمانی یا ترکیبی از این دو را برای درمان سرطان کیسه صفرا پیشنهاد می‌کند. بیمار باید در مورد فواید و خطرات درمان‌های اضافی با پزشک مشورت کند تا پزشک مشخص کند که چه کاری برای بیمار مفید است. اگر سرطان به قسمت‌های دیگر بدن گسترش یافته باشد، با جراحی درمان نمی‌شود. در چنین مواردی پزشک از درمان‌های دیگر برای کاهش علائم و تسکین بیماری استفاده می‌کند. روش‌های مورد استفاده عبارتند از:

شیمی درمانی

شیمی درمانی نوعی دارو درمانی است که در آن از مواد شیمیایی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. ممکن است سرطان با یک داروی شیمیایی درمان شود اما معمولا از ترکیب چند داروی خاص (شیمی درمانی ترکیبی) و به ترتیب خاصی استفاده می‌شود. ترکیب داروهای مختلف با اثرات مختلف می‌تواند باعث نابودی سلول‌های سرطانی بیشتری شود و همچنین کمک می‌کند که سرطان نسبت به یک دارو مقاوم نشود.

پرتو درمانی

درمان سرطان کیسه صفرا به روش پرتودرمانی، از پرتوهایی با انرژی زیاد، مانند اشعه ایکس یا پروتون، برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتو درمانی با از بین بردن DNA سلول‌های سرطانی، باعث نابودی سلول‌های سرطانی می‌شود (DNA مولکول‌هایی در درون سلول هستند که حامل ویژگی‌های ژنتیکی بوده و ویژگی‌های ژنتیکی را از نسلی به نسل بعد منتقل می‌کنند). پرتو درمانی می‌تواند مستقیما DNA را از بین ببرد یا می‌تواند رادیکال‌های آزاد در سلول تولید کند تا رادیکال‌ها، DNA را از بین ببرند. سلول‌های سرطانی که DNA آنها از بین رفته باشد دیگر تکثیر نمی‌شوند و می‌میرند. هنگامی که سلول‌های آسیب دیده بمیرند، تجزیه شده و توسط فرآیندهای طبیعی بدن، از بدن دفع می‌شوند.

روش‌های باز کردن مجاری صفراوی مسدود شده

سرطان پیشرفته کیسه صفرا باعث ایجاد انسداد در مجاری صفراوی و ایجاد عوارض دیگر می‌شود. روش‌هایی برای کاهش انسداد و درمان سرطان مجرای صفراوی وجود دارد که می‌توانند مفید باشند. به عنوان مثال، جراح می‌تواند یک تیوب فلزی تو خالی (استنت) را در مجاری صفراوی قرار دهد تا مجرا را باز کند یا با انجام جراحی، مجاری صفراوی دیگری در اطراف قسمت مسدود شده ایجاد کند (بای پس صفراوی).