بیماری مری بارت بر اثر رفلاکس (ریفلاکس) معده به مری

در بیماری مری بارت، بافت‌ لوله‌ای که معده را به دهان متصل می‌کند (مری) تبدیل به بافتی شبیه به بافت پوشش داخلی روده می‌شود. مری بارت اغلب در افرادی که مدتی طولانی رفلاکس معده (GERD) داشته‌اند ایجاد می‌شود. رفلاکس معده به معنی برگشت اسید معده به قسمت انتهایی مری است. تنها درصد کمی از افراد مبتلا به رفلاکس معده به بیماری مری بارت مبتلا می‌شوند. مری بارت خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد. هرچند احتمال ابتلا به سرطان مری اندک است، اما بیمار باید مرتب معاینه شود تا سلول‌های رشد یافته‌ی مرحله قبل از سرطان (دیسپلازیا)، در صورت وجود، تشخیص داده شوند. اگر وجود سلول‌های رشد یافته تایید شد، می‌توان با درمان مناسب مانع ایجاد سرطان شد.

عوامل خطرساز

مانند تمام بیماری‌های دیگر، در مورد مری بارت نیز گروه خاصی بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند. افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به مری بارت هستند عبارتند از:

• افراد چاق و دارای اضافه وزن
• افرادی که بیش از پنج سال است که به رفلاکس معده مبتلا هستند.
• افراد بالای 50 سالی که مبتلا به رفلاکس معده بوده و باید به طور منظم از دارو استفاده کنند.
• افراد سیگاری

افراد زیر 30 سال نیز اگر به رفلاکس معده مزمن مبتلا شوند، احتمال ابتلا به بیماری مری بارت در آنها افزایش می‌یابد. مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به مری بارت قرار دارند.

همچنین، چندین عامل احتمال ابتلا به مری بارت را کاهش می‌دهند که عبارتند از:

• عفونت میکروبی معده که در اثر یک باکتری ایجاد می‌شود.
• استفاده مکرر از آسپرین یا داروهای ضد التهابی
• مصرف زیاد میوه جات، سبزیجات و برخی ویتامین‌های خاص

علائم

مری بارت هیچ نشانه‌ی منحصر بفردی ندارد. بیماران مبتلا به مری بارت علائمی شبیه به علائم رفلاکس معده دارند، از جمله:

• تهوع
• استفراغ
• قی کردن (برگشت محتویات معده به دهان)
• پوسیدگی دندان در اثر اسیدی بودن دهان

تشخیص مری بارت

معمولا برای تشخیص مری بارت از اندوسکوپی استفاده می‌شود. یک لوله‌ نازک که دوربینی به انتهایش وصل است (اندوسکوپ) از راه گلوی بیمار به پایین فرستاده می‌شود تا علائم تغییر بافت مری را نشان دهد. بافت طبیعی مری با بافتی که به مری بارت مبتلا است تفاوت دارد. بافت طبیعی مری رنگی روشن و براق دارد. در بیماری مری بارت، رنگ مری، قرمز و مخملی است.

پزشک قسمتی از بافت مری بیمار را به عنوان نمونه (نمونه برداری) برمی‌دارد. بافت نمونه در آزمایشگاه بررسی می‌شود تا مشخص شود بافت مری چقدر تغییر کرده است. برداشت نمونه‌ای از مری که نشان‌دهنده‌ی پوشش داخلی مری باشد کار سختی است زیرا تمام قسمت‌های مری تحت تاثیر بیماری مری بارت قرار نمی‌گیرد. در نتیجه، پزشک معمولا 8 نمونه از بافت مری برمی‌دارد.

یک پاتولوژیست (متخصص آسیب شناسی)، نمونه‌ها را در آزمایشگاه بررسی کرده و میزان دیسپلازیای سلول‌های مری را تعیین می‌کند. از آنجا که تشخیص دیسپلازیای مری کار دشواری است، بهتر است دو پاتولوژیست- که حداقل یکی از آنها متخصص آسیب شناسی گوارش است- نمونه‌ها را بررسی کرده و در مورد تشخیص بیماری به توافق برسند. بافت بیمار در یکی از سه گروه زیر قرار خواهد گرفت:

• عدم وجود دیسپلازی، زمانی است که مری بارت وجود دارد اما هیچ تغییری که نشان دهنده رشد سلول‌ها در مرحله پیش سرطانی باشد در سلول‌ها مشاهده نمی‌شود.
• دیسپلازیا خفیف، زمانی است که سلول‌ها کمی رشد کرده و شبیه سلول‌های مرحله پیش سرطانی شده باشند.
• دیسپلازیای شدید، زمانی است که سلول‌ها دچار تغییرات زیادی شده‌اند. اعتقاد بر این است که دیسپلازیای شدید، آخرین مرحله قبل از تبدیل سلول‌ها به سرطان مری است.

درمان مری بارت

درمان مری بارت شامل جلوگیری از رفلاکس معده و در صورت نیاز، برداشت قسمت‌های آسیب دیده‌ی بافت مری است. 

داروها

پزشک داروهایی برای کاهش تولید اسید معده تجویز می‌کند. این داروها باعث کاهش رفلاکس معده می‌شوند. پزشک معمولا داروهایی به نام مهار کننده‌های پمپ پروتون برای بیمار تجویز می‌کند. نمونه‌هایی از داروهای مهار کننده پمپ پروتون عبارتند از امپرازول، رابپرازول و لانزوپرازول. برای کنترل علائم ، بیمار باید مدتی طولانی دارو مصرف کند.

ممکن است پزشک نوع دیگری دارو به نام مسدودکننده گیرنده H2، مانند رانیتیدین برای بیمار تجویز کند تا تولید اسید معده کاهش یابد.

درمان بدون جراحی

اگر آزمایش‌ها نشان دهند که سلول‌های بیمار در حال تغییر هستند، خطر ابتلا به سرطان بسیار زیاد خواهد بود. در چنین مواردی پزشکان تصمیم می‌گیرند که لایه‌ی سلول‌های آسیب دیده را با استفاده از اندوسکوپ بردارند. معمولا پس از این کار، سلول‌های سالم در محل رشد می‌کنند.

درمان‌های اندوسکوپی شامل موارد زیر هستند:

• در ابليشن راديو فركانسی از گرما برای نابودی سلول‌های غیر طبیعی استفاده می‌شود. پزشک از یک ردیاب برای اعمال جریان الکتریکی به سلول‌های غیر طبیعی مری استفاده می‌کند. جریان الکتریکی سلول‌ها را گرم می‌کند تا زمانی که از بین بروند. این روش رایج‌ترین روش درمان سلول‌های پیش سرطانی است.
• رزکسیون مخاطی اندوسکوپی نوعی روش درمان است که در آن، بافت آسیب دیده از دیواره مری برداشته شده و آن قسمت از مری جدا می‌شود. پزشک قبل یا بعد از این کار برای کمک به نابودی سلول‌های آسیب دیده، از ابلیشن استفاده می‌کند. این روش معمولا برای درمان سرطان ریه در مراحل اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• درمان فوتودینامیک از لیزر برای انتقال انرژی نور به منظور نابودی سلول‌های غیر طبیعی مری استفاده می‌کند. در این روش، ابتدا داروی خاصی به نام داروی حساس به نور به بیمار داده می‌شود تا سلول‌های غیر طبیعی به نور حساس شوند.

جراحی

برای درمان مری بارت، دو نوع جراحی وجود دارد.

فوندوپلیکاسیون

در این عمل، دریچه انتهای مری که مسئول جلوگیری از رفلاکس معده است، قوی می‌شود. در حین عمل، پزشک قسمت بالایی معده را به دور قسمت انتهایی مری می‌پیچد.

اگر علائم بیماری به شدت بیمار را آزار می‌دهند ولی بیمار نمی‌خواهد ادامه عمرش را دارو مصرف کند، پزشک این روش درمان را پیشنهاد می‌کند. همچنین این روش برای افرادی مناسب است که داروهای کاهش دهنده اسید باعث ایجاد عوارضی در آنها می‌شود.

ازوفاگوستومی

در روش ازوفاگوستومی، قسمت آسیب دیده‌ی مری برداشته می‌شود. ازوفاگوستومی زمانی استفاده می‌شود که بیمار در اثر عوارض بیماری مری بارت در سن پایین به سرطان مبتلا شده باشد. در ازوفاگوستومی، جراح قسمت آسیب دیده‌ی مری را برداشته و معده را به قسمت باقیمانده‌ی مری متصل می‌کند.

تغییر سبک زندگی

ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که سبک زندگی خود را تغییر دهد تا علائم رفلاکس معده کاهش یافته و علائم بیماری کنترل شوند. مواردی از توصیه‌های پزشک عبارتند از:

• کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه وزن)
• ترک سیگار
• کاهش مصرف قهوه
• امتناع از خوردن غذاهایی مانند غذاهای چرب که علائم را تشدید می کنند. بیمار باید لیست غذاهای روزانه خود را یادداشت کند تا بداند چه غذاهایی علائم بیماری را تشدید می‌کنند.
• بیمار نباید در یک وعده، غذای زیادی بخورد بلکه حجم غذای خود را کمتر و تعداد وعده‌های غذا را بیشتر کند.
• اگر در شب دچار علائم رفلاکس می‌شود، یک یا دو بالش بیشتر زیر سر خود بگذارد.