بیماری مقعدی زنان و مردان؛ انواع، علائم و درمان

امراض مقعدی، بیماری‌هایی هستند که قسمت پایین رکتوم (آخرین قسمت روده‌ی بزرگ) و مقعد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها، شایع‌ترین اختلالاتی هستند که افرادی که در پزشکی اورژانسی فعالیت دارند، با آنها مواجه می‌شوند. بسیاری از این اختلالات مقعدی می‌توانند در بخش اورژانس تشخیص و درمان شوند. زمانی که این کار انجام شد، به ویزیت‌های بعدی نیاز است تا از دقت درمان اطمینان حاصل شده و روش‌های تشخیصی محتمل دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرند.

انواع امراض مقعدی

فیشر مقعدی 

فیشر مقعد، یک پارگی خطی یا زخم سطحی در مقعد است که از قسمت پایین خط دندانه‌دار تا حاشیه‌ی مقعد کشیده می‌شود. فیشر مقعد، در خط میانی عقب، یا گاهی جلو در خانم‌ها و بخصوص پس از بارداری، اتفاق می‌افتد. علائم اصلی آن درد شدید مقعد در حین دفع مدفوع و پس از آن و خونریزی مجاری می‌باشد. این درد آن‌قدر شدید است که بیمار گاهاً از تخلیه‌ی مدفوع وحشت داشته و به تکرار از آن پرهیز می‌کند. این درد به اسپاسم در اسفنکتر داخلی مرتبط است.

آبسه پرینال

آبسه‌ی پرینال یکی از بیماری‌های مقعدی شایع است که معمولاً به دلیل گره مسدود شده‌ی مقعد ایجاد می‌شود و متعاقباً عفونی می‌گردد (با منشأ غدد لنفاوی). معمولاً هیچ فاکتور خطری برای این بیماری نیست اما افرادی که دیابت یا بیماری کرون دارند و نیز کسانی که ایمن‌سازی شده اند، در معرض این بیماری هستند. آبسه ممکن است به خودی خود بر روی پوست تخلیه شود، اگر این ارتباط با پوست ایجاد گردد، آنگاه ممکن است به بیماری فیستول منجر شود.

هموروئید 

بیشتر بزرگسالان به هموروئید مبتلا هستند، اما تنها برخی از آنها علائم آن را نشان می‌دهند. در این بیماری‌ مقعدی، رگ‌های خونی قرار گرفته در ناحیه‌ی مقعد، ورم کرده و ملتهب می‌شوند. هموروئید ممکن است درونی (درون مقعد) یا بیرونی (خارج از آن) باشد.

فیستول

فیستول یک ارتباط غیر عادی میان دو سطح بافت اپیتلیال می‌باشد. فیستول ارتباطی میان را رکتوم نئو و پوست پرینال ایجاد می‌کند. بیمار ممکن است با آبسه‌های مکرر پرینال یا تخلیه‌ی همراه با خونریزی و چرک به پزشک مراجعه کند. درد و ناراحتی در این بیماری معمول است. بررسی دقیق سابقه ممکن است باعث نتیجه‌گیری علائم بیماری التهابی روده یا دیگر بیماری‌های معقدی زنان و مردان شود.

زگیل مقعد 

زگیل مقعد، توده‌هایی هستند که که در نتیجه‌ی ویروس پاپیلوهای انسانی (HPV) رشد می‌کنند. با این حال، تنها درصد کوچکی از افرادی که در معرض HPV قرار دارند، دچار زگیل (تناسلی یا مقعدی) می‌شوند. گرچه این توده‌ها احتمالا بدون علامت هستند، اما برخی از بیماران ممکن است خارش، درد، خونریزی یا دشواری در حفظ بهداشت شخصی را تجربه کنند. ویروس پاپیلومای انسانی یک ویروس آنکوژنیک است. این گفته به این معناست که، با گذشت زمان، این ویروس می‌تواند باعث مجموعه‌ای از تغییرات در پوست شود که نهایتاً به سرطان مقعد منجر می‌شوند.

سرطان مقعد

سرطان مقعد،از بیماری‌های مقعدی نادری است. معمولاً سرطان مقعد، اگر تومور زخم یا عفونی شود، با خونریزی یا علائم پروریتوس آنی (خارش اطراف مقعد) مانند رطوبت، خارش پریانال، احساس سوزش یا درد پس از دفع همراه است. غالباً اطمینان از تشخیص، بر اساس معاینه‌ی بالینی به تنهایی دشوار است و سطوح بالایی از احتمالات در زمان معاینه‌ی این ناحیه، ضروری می‌باشد.

تشخیص انواع بیماری‌های مقعدی

پزشک ممکن است از ابزارهای زیر برای تایید یا رد وجود یک اختلال در مقعد بهره بگیرد:

• معاینه‌ی فیزیکی و بررسی سابقه‌ی بیمار
• آزمایش رکتال دیجیتال
• اندوسکوپی: یک روش تشخیصی که در آن یک وسیله‌ی کوچک و لوله مانند با یک چراغ متصل، برای مشاهده‌ی آخرین قسمت‌های رکتوم و کانال مقعد استفاده می‌شود.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: یک روش تشخیصی که در آن یک وسیله‌ی کوچک و لوله مانند با یک دوربین برای مشاهده‌ی آخرین قسمت‌های روده‌ی بزرگ استفاده می‌شود.
• کولونوسکوپی: این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا روده‌ی بزرگ را به تمامی مشاهده کنند. روش کولونوسکوپی مشابه روش سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر است اما معمولاً به آماده‌سازی کامل‌تر روده نیاز داشته و تحت بیهوشی خفیف انجام می‌گیرد.
• بیوپسی: برداشتن بخشی کوچکی از بافت برای آزمایش
• سونوگرافی یا ام آر آی: آزمایشات تصویربرداری غیرتهاجمی که ساختار و عملکرد کانال مقعد، عضلات اسفنکتر و رکتوم را نمایش می‌دهند.

درمان بیماری مقعدی

درمان فیشر مقعد

هدف اصلی این درمان، آزاد کردن اسفنکتر داخلی و در نتیجه تسکین درد (که به دلیل اسپاسم آن اسفنکتر ایجاد می‌شود) می‌باشد. درمان محافظه‌کارانه شامل استفاده از بی‌حس‌کننده‌ی موضعی و پماد هیدروکورتیزون و اتخاذ یک رژیم غذایی سرشار از فیبر برای افزایش حجم مدفوع می‌باشد (در این صورت خود مدفوع اسفکتر را گشاد می‌کند). اسفنکتروتومی مقعدی لترال درونی، روشی برای درمان فیشر مزمن مقعد یا فیشر حادی که پس از اقدامات طولانی مدت غیر جراحی، هنوز شدیداً علائم بیماری‌های مقعدی مردان و زنان را نشان می‌دهد، می‌باشد. هدف این عمل جراحی، شکستن چرخه‌ی معیوب اسپاسم اسفنکتر درونی می‌باشد.

درمان آبسه‌ی پرینال

رایج‌ترین درمان، ایجاد چاک و تخلیه‌ی آبسه تحت بیهوشی موضعی می‌باشد. در صورتی که سپسیس شدید بوده و یا اگر بیمار ایمن‌سازی شده باشد، آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها در درمان اولیه‌ی آبسه‌های پرینال با منشأ غدد لنفاوی، نقش کمی دارند. معمولاً پس از عمل یک آبگذر یا گاز برای چند روز بر روی حفره‌ی آبسه گذاشته می‌شود. آبسه‌های بزرگتر و عمیق‌تر، مانند آبسه‌های ایسکیورکتال، تحت بیهوشی عمومی تخلیه می‌شوند. آبسه‌های پرینال باید با مراقبت موضعی از اسفنکتر مقعدی زیربنایی تخلیه گردند. سیگموئیدوسکوپی برای معاینه‌ی مخاط رکتال، باید در این موقعیت استفاده شود. تشخیص این آبسه‌های ایسکیورکتال پیچیده یا نعل اسبی برای آسیب نزدن به اسفنکتر مقعدی، بسیار مهم است. تخلیه‌ی ساده کفایت می‌کند و در چند هفته‌ی بعد، با انجام آزمایشات پیچیده‌تر مانند سونوگرافی اندورکتال و نیز معاینات بیشتر تحت بیهوشی در صورتی که ترشحات مشاهده شوند، همراه می‌شود. بیماری روده‌ی زیربنایی مانند بیماری کرون باید در این موقعیت‌های پیچیده حذف شود. تقریباً نیمی از آبسه‌ها با فیستول مرتبط بوده و در نتیجه بسیاری از این آبسه‌ها دوباره برمی‎گردند. برای فهمیدن برگشتن دوباره‌ی آبسه، پس از تخلیه‌ی آبسه، یک معاینه‌ی تحت بیهوشی باید انجام گردد تا تعیین شود که آیا فیستول، در واقع وجود دارد یا خیر.

درمان هموروئید

درمان هموروئید به سن بیمار، سلامت کلی او، شدت بیماری‌ مقعدی و سابقه‌ی پزشکی او بستگی دارد. درمان خانگی هموروئید به تسکین علائم پرداخته و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نشستن در طشت یا وان آب گرم چندین بار در روز
• گذاشتن یخ برای کاهش تورم
• استفاده از کرم‌های هموروئید یا شیاف‌ها
• افزایش استفاده از فیبرها و مایعات برای نرم کردن مدفوع

در برخی از موارد، لازم است که هموروئید با جراحی درمان گردد. تکنیک‌های جراحی متعددی برای برداشتن یا کوچک کردن هموروئیدهای داخلی و خارجی استفاده می‌شوند که عبارتند از:

• بستن باند لاستیکی
• اسکلروتراپی
• انقعاد الکتریکی یا لیزری، انقعاد با تصویر مادون قرمز
• هموروئیدکتومی

درمان فیستول مقعد

تسکین خود به خود فیستول مقعد ندرتاً اتفاق افتاده و معمولاً درمان جراحی مورد نیاز است. کلید موفقیت، شناسایی وسعت فیستول و ارتباط آنها با اسفنکتر مقعدی می‌باشد.

درمان زگیل مقعد

پس از این که زگیل مقعد تشخیص داده شد، تخریب یا برداشتن تمامی جراحت‌های قابل مشاهده، بسیار مهم است. بر اساس مکان، اندازه و تعداد زگیل‌ها، جراح ممکن است از ترکیبی از درمان‌های قابل انجام در مطب استفاده کند یا معاینه‌ای تحت بیهوشی را تجویز نماید. او همچنین ممکن است استفاده ازکرم را به تنهایی یا همراه با جراحی تجویز کند. برداشتن همراه با جراحی یا درمان موضعی، عفونت را ریشه‌کن نکرده و زگیل ممکن است عود کند. گاهی اوقات، نمونه‌برداری‌هایی که از محل انجام می‌شود، تغییرات پیشرفته‌ی پیش سرطانی را نشان می‌دهند که دیسپلازی نام دارند. اگر دیسپلازی مشاهده شود، جراح برای ایجاد یک برنامه‌ی مراقبتی به منظور بررسی رشد یا تغییرات پوستی، برنامه‌ریزی می‌کند.

درمان سرطان مقعد

درمان سرطان مقعد به مرحله‌ی آن بستگی دارد (اینکه سرطان چقدر بزرگ شده است و آیا در بافت‌های مجاور منتشر شده است یا خیر).

• شیمی درمانی و پرتودرمانی، معمولاً اولین روش‌های درمان می‌باشند.
• جراحی، در سرطان‌های کوچک و مشمول یا سرطان‌هایی که در قسمت پایینی روده قرار دارند، در صورت حفظ عضلات مقعدی اسفنکتر، معمولاً قادر است سرطان را درمان کند.
• برای سرطان‌های شدیدتر، پزشکان روشی را به کار می‌برند که در آن مقعد، رکتوم، بخشی از کولون پایینی و غدد لنفاوی را از طریق برش ایجاد شده در شکم، برمی‌دارند.
• برخی از بیمارانی که قادر نیستند جراحی شکمی باز را تحمل کنند، می‌توانند میکرو جراحی اندوسکوپیک ترانس مقعد را برای برداشتن سرطان‌های کوچک تحمل نمایند.