زخم روده :درمان بیماری التهابی روده و کولون با دارو، تغذیه و جراحی

زخم روده یک بیماری مزمن است که می‌‌تواند نقاط مختلف رکتوم و کولون را درگیر کند و بر اساس وسعت زخم ایجاد شده و نوع زخم روده شما علائم و نشانه‌ها و عوارض متعددی را تجربه خواهید کرد. تشخیص بیماری مزمن و شناخت علائم و نشانه‌های آن بسیار ضروری است پزشک می‌تواند به شما کمک کند انواع مختلف کولیت زخمی روده و همچنین علائم و نشانه‌ها و عوارض آن را بشناسید.

علل زخم روده چیست؟

زخم روده به دلایل متعددی به وجود می‌‌آید که هنوز به خوبی شناخته نشده است. واکنش غیر عادی سیستم ایمنی، عوامل ژنتیکی، میکروب و فاکتورهای محیطی همه دست به دست هم می‌دهند و باعث بروز زخم روده خواهد شد. تحقیقات نشان داده که زخم روده می‌تواند به علت ارتباط بین عفونت ویروسی یا باکتریایی با کولون و واکنش سیستم ایمنی بدن به وجود بیاید.
• سلول‌ها و پروتئین‌هایی که سیستم ایمنی بدن را به وجود می‌‌آورند از شما در برابر عفونت محافظت می‌کنند.
• واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن که می‌‌تواند اسکان موقت باعث بروز التهاب و عفونت شود. التهاب ایجاد شده به محض آنکه شما بهبود پیدا کرد و بیماری از بین رفت برطرف خواهد شد.
• در بیماران مبتلا به زخم روده التهاب تا مدتی پس از آنچه سیستم ایمنی بدن کار خودش را به اتمام برساند باقی می‌ماند. بدن شروع به ارسال گلبول‌های سفید خون به درون لایه پوشاننده روده می‌کند که باعث بروز التهاب و زخم شده است.

چه افرادی دچار زخم روده می‌شوند؟

زخم روده می‌تواند در هر سنی به وجود بیاید ولی معمولاً اکثر افراد در اواسط دوران ۳۰ سالگی دچار این اختلال خواهد شد.
• زنان و مردان به طور یکسان دچار زخم روده می‌‌شوند اما ریسک بروز این اختلال در میان مردان مسن بیشتر از زنان است.
• ریسک بروز کولیت زخمی روده در افرادی که یکی از اعضای درجه یک خانواده آنها دچار این بیماری است بین درصد ۶/ ۱ و ۳۰ درصد می‌باشد.
• نمی‌توان به طور دقیق گفت که کدام یک از اعضای خانواده دچار این اختلال می‌شود حتی اگر ریسک بروز بیماری‌های گوارشی در میان اعضای خانواده بالا باشد.
• کولیت روده زخمی می‌‌تواند در همه نژادها و گروه‌های قومی به وجود بیاید.

تفاوت کولیت روده زخمی با بیماری کرون چیست؟

کولیت روده زخمی و بیماری کرون علائم و نشانه‌های مشابهی دارند و هر دو جزء بیماری‌های التهابی روده محسوب می‌‌شود اما یک بیماری یکسان نیستند و می‌‌توانند بر روی نقاط مختلف دستگاه گوارش تاثیر بگذارند.

بیماری کرون

• بیماری کرون می‌تواند هر قسمت از دستگاه گوارش از ناحیه دهان تا مقعد را درگیر کند.
• بیماری کرون می‌تواند بر روی ضخامت دیواره روده‌ها تاثیر بگذارد.

کولیت روده زخمی‌

• زخم روده فقط کولون و رکتوم که تحت عنوان روده بزرگ شناخته می‌‌شود را درگیر خواهد کرد.
• دیواره داخلی روده بزرگ را درگیر می‌کند.

علائم و نشانه‌های زخم روده چیست؟

اولین اقدامی که باید انجام شود تشخیص علائم و نشانه‌های زخم روده است تا بتوان به این نتیجه رسید که بیماری کی به مرحله شعله ور شدگی می‌‌رسد و چه موقع به توجه پزشکی نیاز دارد. علائم و نشانه‌های زخم روده می‌تواند در افراد مختلفی متفاوت باشد و نیمی از افرادی که دچار زخم روده هستند علائم و نشانه‌های خفیف را تجربه خواهند کرد. در صورتی که شما هر یک از علائم و نشانه‌های زیر را تجربه کردید با پزشک خود مشورت نمایید:
• مدفوع شل و نیاز به دفع فوری مدفوع
• وجود خون در مدفوع
• درد و انقباض عضلات شکمی‌
• اسهال مداوم که با درد شکم و وجود خون در مدفوع همراه می‌‌شود.

زندگی کردن با علائم و نشانه‌های زخم روده

به احتمال زیاد علائم و نشانه‌های زخم روده در شما حالت عود کننده فروکش کننده دارد و فاصله زمانی بین دوره‌های شعله ور شدگی بیماری و زمانی که شما هیچ گونه علامتی را احساس نمی‌کنید طولانی خواهد بود که به این دوره‌ها دوره فروکش کردن بیماری گفته می‌‌شود و ممکن است از چند ماه تا چند سال متغیر باشد. از آنجایی که هیچ راهی برای درمان زخم روده وجود ندارد در نهایت مجدداً علایم و نشانه‌های شما بر می‌گردد. زخم روده یک بیماری غیر قابل پیش بینی است و طول دوره‌های فروکش کردن بیماری بین دوره‌های اول آن باعث می‌شود که پزشک نتواند به این نتیجه برسد که آیا درمان بیماری شما موثر بوده است یا خیر. چند مورد از علائم و نشانه‌های زخم روده که می‌تواند بر روی سلامت عمومی و کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد به شرح زیر می‌باشد:
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• تهوع
• تب
• کاهش انرژی و احساس خستگی
• کم خونی یا کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون
• تاخیر در رشد و تکامل کودکان

زخم روده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تست‌های اولیه و ارزیابی

پزشک به انجام معاینه جسمانی می‌‌پردازد و از شما در باره سطح عمومی سلامت، رژیم غذایی، سابقه خانوادگی زخم روده، محیط منزل و فعالیت‌هایی که در طول روز انجام می‌دهید سوال می‌پرسد سپس انجام دادن یک مجموعه از تست‌های تشخیص را به شما پیشنهاد خواهد کرد. این تست‌ها علاوه بر تشخیص زخم روده به پزشک برای رد کردن احتمال ابتلا به عفونت کمک خواهد کرد.
• پزشک انجام آزمایش خون و مدفوع را به شما توصیه خواهد کرد.
• نمونه مدفوع شما آنالیز می‌شود تا احتمال وجود علائم و نشانه‌های بیماری ناشی از فعالیت باکتری یا ویروس یا انگل رد شود.
• آزمایش خون می‌تواند به بررسی عفونت و همچنین کم خونی کمک کند و خونریزی از کولون و رکتوم را نشان دهد.
• گاهی اوقات پزشک عکس برداری از روده توسط اشعه ایکس و پیشنهاد می‌دهد و عکس برداری با تزریق ماده حاجب را ترجیح خواهد داد زیرا تصاویر واضح تری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد تا پزشک بتواند اطلاعات بهتری را در خصوص دستگاه گوارش شما به دست بیاورد. نوع ماده حاجب مورد استفاده بر اساس نوع آزمایش شما متفاوت خواهد بود.
• با یکی از دوستان نزدیک اعضای خانواده خود به پزشک مراجعه کنید تا از میزان استرس شما کاسته شود و به شما کمک کند تا اطلاعات بیشتری را در اختیار پزشک خود قرار دهید.

اندوسکوپی

اندوسکوپی به پزشک کمک می‌‌کند بتواند داخل کولون و رکتوم را به کمک یک لوله باریک که از طریق مقعد وارد بدن می‌شود معاینه کند. در هنگام بررسی زخم روده از دو نوع اندوسکوپی استفاده می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:
• سیگموئیدسکوپی به پزشک کمک می‌‌کند که بتواند وسعت التهاب رکتوم و قسمت پایین رکتوم را مشاهده کند.
• کولونوسکوپی شبیه سیگموئیدوسکوپی است اما تفاوت آن در این است که به پزشک کمک می‌‌کند به طور کامل کولون را ارزیابی نماید.
برای انجام کولونوسکوپی آماده سازی روده ضروری است و شما باید با پزشک خود در خصوص روش‌های موجود برای آماده سازی روده و نکاتی که باید رعایت کنید صحبت نمایید تا به خوبی برای انجام این تست آماده شوید.

کرومواندوسکوپی

ممکن است پزشک در هنگام انجام کولونوسکوپی از این تکنیک برای بررسی پولیپ یا تغییرات پیش سرطانی استفاده نماید.
• در این روش یک ماده آبی رنگ به درون کولون تزریق می‌شود تا تغییرات کوچک در دیواره روده را نشان دهد.
• سپس پلیپ برداشته می‌‌شود یا از آن نمونه تهیه خواهد شد.
• پس از انجام این روش دفع مدفوع بی رنگ طبیعی است.

نمونه برداری از روده

ممکن است پزشک ترجیح دهد در هنگام انجام کولونوسکوپی از روده به نمونه برداری نیز بپردازد. در این روش یک قسمت کوچک از بافت داخلی روده به منظور آنالیز و آزمایشات بیشتر برداشته خواهد شد.
• بافت آماده شده در آزمایشگاه بررسی می‌‌شود و وجود هرگونه بیماری در آن مشخص می‌گردد. از این نمونه‌ها برای غربالگری سرطان کولورکتال استفاده خواهد شد.
• ممکن است پس از نمونه برداری شما شاهد مقداری خون در مدفوع خود باشید.
• اگر چه اسم نمونه برداری کمی ترسناک به نظر می‌رسد پیشرفت‌هایی بدست آمده در عرصه پزشکی باعث شده به یک روش بدون درد تبدیل شود.

چه روش‌هایی برای درمان زخم روده وجود دارد؟

هدف اصلی از درمان زخم روده کمک به بیمار برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن است. اگر چه هیچ راهی برای درمان زخم روده وجود ندارد و ممکن است دوره‌های شعله ور شدگی آن به صورت مکرر رخ دهد استفاده از روش‌های درمانی ترکیبی می‌‌تواند به کنترل بیماری و افزایش کیفیت زندگی بیمار کمک نماید. درمان کولیت روده زخمی یک فرآیند چند وجهی است و شامل دارو درمانی و اصلاح رژیم غذایی و تغذیه است ولی گاهی اوقات انجام عمل جراحی برای ترمیم یا خارج کردن نقاط آسیب دیده دستگاه گوارش ضروری خواهد بود.

دارو درمانی

دارو درمانی می‌تواند باعث سرکوب التهاب کولون شود و امکان ترمیم بافت را فراهم کند و علائم و نشانه‌هایی از قبیل اسهال خونی و درد شکم به کمک داروهای مفید و تاثیر گذار کاهش پیدا می‌کند و کنترل می‌گردد. مصرف دارو علاوه بر کنترل و سرکوب علایم و نشانه‌ها باعث کاهش تعداد دفعات شعله ‌ور شدگی بیماری خواهد شد. با درمان به موقع و درست به تدریج از تعداد دفعات شعله‌ ور شدگی علائم و نشانه‌های شما کاسته خواهد شد. امروزه می‌توان از داروهای متعددی برای درمان زخم روده استفاده کرد.

درمان ترکیبی

در برخی شرایط پزشک در کنار روش‌های درمانی انتخابی از روش‌های درمانی دیگری نیز برای افزایش میزان تاثیر گذاری داروها استفاده می‌‌کند به عنوان مثال می‌‌توان از روش‌های بیولوژیک برای اصلاح سیستم ایمنی استفاده کرد. این روش نیز مانند همه روش‌های درمانی با خطرات و مزایای خاص خود همراه است. روش‌های ترکیبی می‌توانند میزان اثرگذاری درمان بیماری زخم روده را افزایش دهند اما ریسک عوارض جانبی و مسمومیت را افزایش خواهند داد. پزشک می‌تواند به تشخیص روش‌های درمانی مناسب و موثر بر اساس نیازهای فردی شما بپردازد.

رژیم غذایی و مصرف مواد مغذی

اگرچه زخم روده به علت داروهایی که شما مصرف می‌کنید به وجود نمی‌‌آید ممکن است متوجه شده باشید که مصرف برخی غذاهای خاص باعث می‌‌شود علائم و نشانه‌های شما بدتر شود به همین دلیل شما باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید تا از شدت بروز علایم و نشانه‌های شما کاسته شود، مواد مغذی از دست رفته بدن شما رو جبران کند و باعث تسریع فرایند بهبود شود.
• افرادی که با وجود بیماری زخم روده در آنها تشخیص داده شده است باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند زیرا این بیماری باعث می‌شود که اشتهای بیمار کم شود و این در حالی است که نیاز شما به دریافت انرژی در آنها افزایش خواهد یافت. بروز برخی علائم و نشانه‌های شایع از قبیل اسهال می‌‌تواند توانایی بدن برای جذب پروتئین، چربی، کربوهیدرات، آب، ویتامین و مواد معدنی را کاهش دهد.
• تعداد زیادی از افرادی که دچار زخم روده هستند متوجه می‌‌شوند که مصرف غذاهای نرم و روان در مقایسه با غذاهای پر ادویه و سرشار از فیبر باعث بروز درد و ناراحتی کمتری در آنها می‌شود. اگرچه رژیم غذایی این بیماران باید انعطاف پذیر باشد و انواع مختلفی از مواد غذایی در آن گنجانده شود پزشک به آنها توصیه می‌‌کند که اگر بیمار توانایی تحمل لاکتوز را ندارد میزان مصرف غذاهای لبنی خود را محدود نماید.

انجام عمل جراحی

در یک چهارم یا یک سوم از بیمارانی که دچار زخم روده هستند روش‌های درمانی غیر جراحی به طور کامل باعث بهبود آنها نمی‌‌شود و ریسک بروز عوارض جانبی را به دنبال خواهد داشت در این شرایط پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. این عمل جراحی شامل تخلیه کولون است.
• بر اساس عوامل متعددی از قبیل وسعت بیماری و سن بیمار و سطح عمومی سلامت و پزشکی یک یا دو عمل جراحی را توصیه خواهد کرد که عمل اول شامل تخلیه کولون و رکتوم است و یک سوراخ روی شکم ایجاد می‌شود تا مواد زائد بتوانند وارد کیسه روی شکم شوند که این کیسه به پوست شکم متصل شده است.
• امروز تعداد زیادی از افراد می‌‌توانند از مزایای روش‌های جدید جراحی بهره مند شوند که با هدف بهبود حال بیمار طراحی شده است بهره مند شوند. در این روش نیز باید کولون برداشته شود اما این بار به جای ایجاد کیسه روی پوست شکم پزشک یک کیسه داخلی توسط روده کوچک را درست می‌کند که به عضله اسفنکتر مقعد متصل می‌گردد و جراح می‌تواند ساختار روده را حفظ نماید و نیاز به استفاده از کیسه خارجی را رد خواهد کرد.