علت خونریزی از مقعد و درمان آن

خونریزی مقعدی (خونریزی از مقعد) مقدار کمی خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت یا چند قطره خون است که رنگ آب را صورتی می‌کند. رنگ خون نشان می‌دهد که کدام قسمت از معده یا روده خونریزی کرده است. مثلا، خون قرمز روشن نشان می‌دهد که خونریزی از قسمت پایین روده، نزدیک خروجی پشت بوده است که نشانه هموروئید، فیشر مقعد یا دیگر بیماری‌های آن قسمت است. اگر خونریزی در قسمت روده بزرگ باشد، خون به رنگ قرمز تیره یا روشن و مخلوط با مدفوع خواهد بود.

علل بیماری خونریزی مقعدی

برخی از رایج‌ترین علل خونریزی مقعدی در بزرگسالان عبارت است از:

•  فیشر مقعد
•  فیستول مقعد
•  آنژیودیسپلازی، وجود رگ‌های خونی غیر طبیعی در معده یا روده که باعث خونریزی می‌شوند. این مشکل در افراد مسن بیشتر دیده شده و باعث خونریزی بدون درد از مقعد می‌شود.
•  دیورتیکول، برآمدگی‌های کوچکی در پوشش داخلی قسمت پایین روده
•  سرطان روده

برخی از علل کمتر رایج خونریزی از مقعد عبارتند از:

•  داروهای پادبند یا ضد انعقاد، مانند وارفارین یا آسپرین
•  بیماری‌های التهابی روده، مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
•  پولیپ روده
•  عفونت‌هایی که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند (STIها)

علائم بیماری

نشانه‌های خونریزی از سیستم گوارش به محل و شدت خونریزی بستگی دارد. اگر خونریزی مقعدی یا قسمت پایین روده بزرگ باشد، خون قرمز روشن با مدفوع مخلوط خواهد بود. اگر خونریزی در قسمت بالای روده یا انتهای روده کوچک باشد، مدفوع با خون تیره‌تر مخلوط خواهد بود. اگر خونریزی زیاد و ناگهانی باشد، فرد احساس ضعف، سرگیجه، ناتوانی، تنگی نفس، گرفتگی و درد شکم یا اسهال خواهد داشت. ممکن است بیمار دچار شوک، تپش قلب، کاهش فشار خون، و مشکل در تولید ادرار نیز شود. برخی لز بیماران رنگ پریده می‌شوند. اگر خونریزی کم بوده و مدت زیادی طول بکشد، منجر به احساس خستگی، بی‌حالی، تنگی نفس، و زرد رنگی ناشی از کم خونی خواهد شد. کم خونی حالتی است که در آن هموگلوبین خون، که سرشار از آهن است، کاهش می‌یابد. علائم دیگر شامل تغییر عادات دفع، تغییر رنگ مدفوع (به قرمز یا مشکی)، غلظت مدفوع و درد یا حساسیت در شکم می‌باشد.

تشخیص بیماری خونریزی از مقعد

پس از تشخیص خونریزی مقعدی، در صورت امکان باید محل دقیق خونریزی مشخص شود. باید یک معاینه فیزیکی کامل از بیمار به عمل آید و سوابق پزشکی او بررسی شوند. علائمی مانند تغییر در عادات دفع، تغییر رنگ مدفوع (به قرمز یا سیاه)، غلیظ شدن مدفوع و وجود درد یا حساسیت به پزشک کمک می‌کند تا محل خونریزی معدی روده‌ای را پیدا کند. به دلیل جذب آهن، بیسموت غذاهایی مانند چغندر نیز به دلیل جذب آهن، باعث می‌شود ظاهر مدفوع مانند مدفوع همراه با خونریزی دستگاه گوارش شود، بنابراین بهتر است قبل از تلاش برای یافتن محل دقیق خونریزی، پزشک ابتدا از وجود خون در مدفوع اطمینان حاصل کند. شمارش تعداد گویچه‌های خون نشان می‌دهد که آیا بیمار به کم خونی مبتلا است یا خیر و همچنین مقدار و شدت خونریزی را نیز مشخص می‌کند. همچنین متخصص گوارش یک کولونوسکوپی نیز انجام می‌دهند تا بتواند محل دقیق خونریزی در روده بزرگ را یافته و بررسی کند. متخصص گوارش می‌تواند به وسیله کولونوسکوپی قسمت مقعد و روده بزرگ را ببیند و نمونه‌ای از بافت را بردارد و عکس‌هایی برای اقدامات بعدی بگیرد. از آنجا که اندوسکوپی می‌تواند زخم‌ها را پیدا کرده و وجود یا عدم وجود خونریزی را تایید کند، متخصصین گوارش در بیمارانی که خونریزی مقعدی شدید دارند معمولا از اندوسکوپی استفاده می‌کنند.

درمان خونریزی از مقعد

داروها

برای جبران خون از دست رفته در خونریزی مقعدی، پزشک مایعات داخل وریدی و تزریق خون را برای بیمار تجویز می‌کند. برای درمان کم خونی، بیمار باید مدتی طولانی داروهای مکمل آهن نیز مصرف کند. خونریزی خفیف مقعد، مانند فیشر مقعد و هموروئید با استفاده از پمادهای هموروئید و داروهای نرم کننده مدفوع برطرف می‌شوند. داروهایی مانند پریپریشن اچ، کرم‌های استروئیدی، و شیاف‌های هموروئید نیز باعث تسکین موقت می‌شوند. داروهای دارای نیتروگلیسیرین، دیلتیازم، یا ضد دردهای نیفدیپین پلاس نیز ممکن است برای کاهش درد و فشار مقعد تجویز شوند.

جراحی

کولونوسکوپی اولین روش درمانی در اکثر خونریزی‌های دستگاه گوارش است. برداشت پولیپ با اندوسکوپی می‌تواند خونریزی ناشی از پولیپ روده را درمان کند. برداشت هموروئید از طریق باندینگ یا وسایل الکتریکی یا گرمایی دیگر (مانند انعقاد با اشعه مادون قرمز یا ICR) در بیمارانی که به خونریزی هموروئیدی مکرر مبتلا هستند، موثر است. برای درمان خونریزی‌های قسمت پایین دستگاه گوارش می‌توان از تزریق اندوسکوپی یا سوزاندن نیز استفاده کرد. اگر چه روش‌های اندوسکوپی می‌توانند اکثر موارد خونریزی مقعدی را درمان کنند، اما موارد نادری نیز هست که درمان اندوسکوپی کافی نیست. در چنین مواردی، اگر کولونوسکوپی موفقیت آمیز نبود، از آنژیوگرافی و احتمالا جراحی برای کنترل خونریزی‌های شدید و مکرر استفاده می‌شود.

دوره نقاهت

بیماران می‌توانند پس از جراحی هر کاری که برایشان راحت است انجام دهند اما نباید بیشتر از ده تا پانزده دقیقه بنشینند. بیماران باید روی بالشتک اسفنجی بنشینند اما از نشستن روی حلقه‌های لاستیکی خودداری کنند. هنگام مصرف داروهای ضد درد نباید رانندگی کنند. بیمار باید هر موقع احساس توانایی و آمادگی کرد، به سر کار برگردد. برگشت به سر کار با توجه به روش درمان ممکن است از چند روز تا چندین هفته طول بکشد. بیمار باید صبح روز بعد از جراحی، پانسمان روی محل جراحی را برداشته و یک دوش آب گرم بگیرد، سپس از پماد سیلوادن در قسمت مقعد استفاده کند و این کار را به مدت هفت تا ده روز ادامه دهد. پس از دوش گرفتن باید محل را به آرامی یا به وسیله سشوار خشک کرد. پس از هربار حرکت روده و دفع مدفوع، به آرامی محل را بشوئید یا دوش بگیرید تا محل تمیز بماند. اگر پزشک توصیه کرد که یک گاز مرطوب را روی زخم قرار دهند، بیمار باید چند مرتبه در روز این کار را انجام دهد. گاز را به نحوی تا کنید که تمام محل را بپوشاند.

درمان خانگی

اگر بیمار مبتلا به خونریزی روده یا اسهال باشد، مقدار زیادی مایعات و الکترولیت‌ها را از دست می‌دهد. بدن بیمار باید آب کافی داشته باشد، در غیر این صورت بیمار وارد مرحله شوک می‌رود. بیمار باید مقدار زیادی آب، نوشیدنی پودر ویتامینه (ترکیبی از ویتامین C، انواع ویتامین B و مواد معدنی) و آب گلابی یا آب سیب رقیق بخورد. اگر خونریزی مقعدی بیمار متوسط تا شدید است، باید تا زمانی که خونریزی متوقف شود مرتب مایعات بخورد تا دچار عدم تعادل الکترولیت و کم آبی نشود. آب آلوئه ورا نیز سرعت درمان خونریزی از مقعد را افزایش می‌دهد. آب آلوئه ورا التهاب روده را کاهش داده، زخم‌های باز را بهبود بخشیده، بافت را نرم کرده و خاصیت ضد ویروسی دارد. آب میوه باید شفاف بوده و طعم آب مقطر بدهد (تلخ نباشد).

پیشگیری

برای سالم ماندن روده موارد زیر را رعایت کنید:

•  رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر، مانند گندم کامل، میوه‌جات و سبزیجات تازه داشته باشید.
•  مایعات زیاد بنوشید.
•  مرتب ورزش کنید.
•  وزن خود را در حد طبیعی نگه دارید. اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کاهش دهید.