پروبیوتیک ها : کمک به سلامت روده، گوارش و کنترل باکتری های خطرناک

اگرچه برخی از افراد تصور می‌کنند که باکتری‌ها موجودات خطرناکی هستند و باعث فاسد شدن مواد غذایی و بیمار شدن آنها می‌شوند انواع مختلفی از باکتری وجود دارد که برای حفظ سلامت بدن مفید هستند. دستگاه گوارش اندامی است که به هضم و جذب مواد غذایی مصرف شده می‌‌پردازد که حاوی تریلیون‌ها باکتری است که حضور آنها برای حفظ سلامت بدن ما کاملاً ضروری می‌باشد. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های خوبی هستند و در برخی محصولات غذایی یا مکمل‌هایی وجود دارند که می‌توانند با بهبود تعادل و عملکرد باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش به عملکرد مناسب دستگاه گوارش کمک کند. پروبیوتیک‌ها در اشکال مختلفی از قبیل قرص و کپسول و ماست یا به صورت محلول وجود دارند. به طور کلی پروبیوتیک‌ها برای همه افراد و در سنین مختلف بی خطر هستند اما افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها به طور صحیح عمل نمی‌کند با مصرف پروبیوتیک در معرض خطر قرار می‌‌گیرند و باید در این رابطه با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنند.

 پروبیوتیک چگونه عمل می‌کند؟

---

 

تحقیقات نشان داده است که تعداد زیادی از پروبیوتیک‌ها به بهبود تعادل باکتری‌های دستگاه گوارش کمک می‌‌کند و باعث می‌‌شود بدن ما عملکرد مناسبی داشته باشد. هنگامی‌ که ما می‌‌خواهیم یک پروبیوتیک را بخوریم یا بنوشیم در بدن به جستجوی باکتری‌های خطرناک می‌پردازد و آنها را از بدن با دستگاه گوارش خارج می‌کند. پروبیوتیک سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند تا بتواند بهتر باکتری‌ها مبارزه کند. به عنوان مثال برخی از تحقیقات نشان داده که تعدادی از انواع پروبیوتیک‌ها باعث می‌شود که سرماخوردگی طی مدت کوتاهی بهبود پیدا کند و به بهبود واکنش بدن به واکسیناسیون کمک خواهد کرد. پروبیوتیک همچنین به شما برای هضم فیبر موجود در مواد غذایی کمک خواهد کرد در این شرایط پروبیوتیک به تولید ترکیبات اسیدی می‌پردازد که باعث می‌شود دیواره داخلی دستگاه گوارش سالم بماند. آیا می‌دانستید که باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش شما ۱۰ برابر بیشتر از تعداد سلول‌های بدن است؟ اگر شما هم این باکتری‌ها را جمع آوری کنید وزن آنها حدود یک کیلوگرم خواهد شد؟ به دلایل مختلف از قبیل بالا رفتن سن، مصرف آنتی بیوتیک و برخی از بیماری‌ها از قبیل سندروم روده تحریک پذیر یا بیماری التهاب روده یا مسمومیت غذایی یا جراحی دستگاه گوارش تعادل باکتری‌های دستگاه گوارش به هم می‌‌خورد.

 چه عواملی تاثیرات منفی بر روی باکتری‌های دستگاه گوارش دارد؟

---

 ترکیبات متعددی وجود دارد که بر روی باکتری‌های دستگاه گوارش تاثیرات منفی می‌‌گذارند از قبیل سبک زندگی خاصی که با استعمال دخانیات و استرس زیاد و همچنین مصرف آنتی بیوتیک همراه است:

• باکتری‌های موجود در بدن باعث عفونت مبارزه می‌کنند. آنتی بیوتیک باعث کاهش تعداد باکتری‌های سالم می‌شود که در دستگاه گوارش وجود دارند. مقاومت به آنتی بیوتیک به یک مشکل جهانی تبدیل شده است به همین دلیل باید فقط زمانی از آنتی بیوتیک استفاده کنیم که استفاده از آن ضروری است.
• استرس باعث می‌‌شود که تعداد و تراکم باکتری‌های دستگاه گوارش کاهش پیدا کند و این امر بر روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل زمانی که شما تحت فشار و استرس قرار دارید برخی بیماری‌های خاص از قبیل اگزما یا آکنه شعله ور می‌شوند.
• مصرف کربوهیدرات‌های تخمیر شده به مدت طولانی برای درمان بیماری التهاب روده بر روی باکتری‌های دستگاه گوارش تاثیرات منفی می‌‌گذارد و به همین دلیل باید این مواد غذایی فقط تحت نظر متخصص تغذیه مصرف شود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری گردد. تحقیقات بیشتر در خصوص این مواد غذایی و اثرات و معایب آنها لازم است.
• سیگار کشیدن با تاثیرات منفی بر روی باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش همراه است و سایر خطرات آن نیز برای همه افراد قابل درک است.

 انواع مختلف پروبیوتیک چیست؟

---

 انواع مختلفی از پروبیوتیک وجود دارد که هر یک از آنها ویژگی‌های خاصی دارند و ممکن است با سایر محصولات ترکیب شوند یا به صورت قرص و پودر یا محلول غذایی مصرف شوند. غذاهایی که حاوی پروبیوتیک هستند به طور منظم مصرف نمی‌شوند و مصرف مکمل‌ها رایج تر شده است. رایج ترین انواع پروبیوتیک‌ها عبارتند از لاکتوباسیلوس، اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم. این محصولات از لحاظ نوع یا تعداد باکتری‌ها با هم تفاوت دارند و برای انواع مختلفی از اختلالات توصیه می‌شوند. تحقیقات نشان داده است که لاکتوباسیلوس و اسیدوفیلوس می‌‌تواند باعث کاهش اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک شود و زمان لازم برای بستری شدن در بیمارستان را کاهش دهد. برای کسب این مزایا باید از انواع مختلفی از غذاهای حاوی پروبیوتیک استفاده کرد. مصرف مکمل پروبیوتیک موثرتر و ساده تر است. در افرادی که دچار بیماری التهاب روده هستند مصرف مکمل‌های حاوی بیفیدوباکتریوم باعث کاهش علائم و نشانه‌های آنها از قبیل نفخ، درد و نیاز به دفع مکرر مدفوع خواهد شد و این افراد می‌توانند تا ۸ هفته از این محصول استفاده کنند.

 مزایای پروبیوتیک چیست؟

---

 تحقیقات متعددی در رابطه با پروبیوتیک انجام شده است مشخص شود که آیا پروبیوتیک برای افراد سالم و افرادی که دچار برخی از انواع خاص اختلالات هستند مفید است یا خیر. شواهد علمی در ارتباط با مصرف آنها در حال انجام است اما پروبیوتیک در موارد کمی با اثر گذاری مناسب همراه است.

 در دوران مصرف آنتی بیوتیک 

 مصرف آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونت باکتریایی مفید است اما باعث بروز تغییرات متعدد در تعادل باکتری و دستگاه گوارش خواهد شد که گاهی اوقات منجر به بروز اسهال می‌شود. تحقیقات متعدد نشان داده که تعداد زیادی از پروبیوتیک‌ها برای افرادی که در هنگام مصرف آنتی بیوتیک دچار اسهال می‌شوند مفید است و از بروز اسهال جلوگیری می‌کند. باید به محض شروع مصرف آنتی بیوتیک به مصرف پروبیوتیک بپردازید و حداقل تا یک هفته پس از قطع مصرف آنتی بیوتیک از آن استفاده نمایید.

 پیشگیری از عفونت روده و اسهال آبکی 

 برخی از افراد به ویژه افرادی که به مصرف داروهای آنتی بیوتیک می‌‌پردازند در معرض خطر اسهال آبکی (لینک به مقاله علت درمان و رفع انواع اسهال مزمن خونی و ویروسی و روش‌های جلوگیری از آن) قرار می‌‌گیرند. اگرچه می‌توان این اختلال را با مصرف آنتی بیوتیک درمان کرد از هر ۱۰ نفر ۴ نفر دوباره دچار این مشکل خواهند شد. متخصص تغذیه و سایر متخصصان متوجه شده اند که نوشیدن شیر پروبیوتیک که حاوی لاکتوباسیلوس است می‌‌تواند از بروز اسهال آبکی و شدید در افراد مسن که از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنند جلوگیری نماید.

 مسافرت به خارج از کشور

 مسافرت به خارج از کشور و دیدن کشورهای مختلف می‌تواند باعث بروز عفونت ویروسی یا باکتریایی شود و اسهال را به دنبال داشته باشد که علائم و نشانه‌های اسهال مسافرتی عبارتند از دفع سریع چند بار مدفوع آبکی در طول روز یا در طول مسافرت یا مدتی پس از آن که معمولاً حدود ۳ تا ۵ روز طول می‌‌کشد و شایع است اما این اختلال اغلب در افرادی به وجود می‌‌آید که خیلی بهداشت را رعایت نمی‌کنند. پروبیوتیک می‌‌تواند باعث کاهش ریسک بروز اسهال مسافرتی شود. اگر شما قصد مسافرت به یک نقطه از جهان را دارید که در آن اسهال مسافرتی شایع است بهتر است در طول تعطیلات به مصرف پروبیوتیک بپردازید تا از اسهال و بروز مشکلات مرتبط با آن در امان بمانید.

 یبوست 

 یبوست در می‌ان افراد شایع است و علائم و نشانه‌های آن عبارتند از عدم دفع مدفوع به صورت منظم، مدفوع سفت، نفخ شکم و زور زدن. تحقیقاتی که اخیرا در این رابطه انجام شده است نشان داده که با بیوتیک می‌‌تواند به رفع علائم و نشانه‌های یبوست کمک کند. اگر شما دچار یبوست هستید می‌توانید از محصولات استفاده کنید که حاوی بیفیدوباکتریوم لاکتیک هستند و به مدت ۴ هفته از آنها استفاده کنید و در صورتی که این محصول تاثیری نداشت به استفاده از سایر برندها و محصولات بپردازید.

 سندروم روده تحریک پذیر 

 تقریباً از هر ۱۰ نفر یک نفر دچار اختلال سندروم روده تحریک پذیر است و با علائم و نشانه‌هایی از قبیل اسهال شدید یا یبوست و درد شکمی مواجه می‌شود. در برخی از بیماران مبتلا به این اختلال تعادل باکتری‌ها و عملکرد آنها در دستگاه گوارش به هم می‌‌خورد. اگرچه هنوز تحقیقات جامع و کاملی در این خصوص انجام نشده است به طور کلی محققان نشان داده اند که مصرف برخی از انواع خواص پروبیوتیک می‌تواند به کاهش علائم و نشانه‌های سندروم روده تحریک پذیر به ویژه نفخ کمک کند. متخصص تغذیه به افرادی که دچار این اختلال هستند توصیه می‌کند که به صورت آزمایشی به مدت ۴ هفته به مصرف پروبیوتیک بپردازند و درصورتی که مصرف آن کمک به بهبود شرایط شان نکرد می‌توانند به سراغ یک برند دیگر بروند. همه پروبیوتیک‌ها برای همه افراد تاثیر ندارند.

 بیماری التهاب روده

 کولیت اولسراتیو و بیماری کرون دو بیماری التهابی روده هستند که باعث بروز اسهال شدید و تغییرات قابل توجه در تعادل باکتری‌های دستگاه گوارش می‌شوند. برخی از انواع پروبیوتیک برای افرادی که دچار کولیت اولسراتیو هستند بسیار مفید است و به آنها کمک می‌کند تا سالم بمانند اما مصرف آنها در افرادی که دچار بیماری کرون هستند خیلی توصیه نمی‌شود.

 خطرات پروبیوتیک چیست؟

---

 به طور کلی پروبیوتیک برای افراد سالم خطری ندارد اما افرادی که دچار مشکلات سیستم ایمنی هستند در معرض خطر قرار می‌‌گیرند و باید قبل از مصرف آن با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنند.

 در هنگام انتخاب مکمل پروبیوتیک باید به چه نکاتی توجه کرد؟

---

 مشکل مهم در ارتباط با انتخاب پروبیوتیک وجود دارد که اولین آن این است که اطمینان حاصل کنید که محصول انتخاب شده به اندازه کافی حاوی باکتری است و در هر گرم از آن ۱۰۷ تا ۱۰۱۰ سلول پروبیوتیک وجود دارد و دوم اینکه اطمینان حاصل کنید که محیط اسیدی معده را حفظ می‌کند تا بتواند به روده بزرگ برسد. نمونه‌هایی از پروبیوتیک که دارای این معیارها هستند عبارتند از آلفورکس، یاکولت، سیمپرو …

هر یک از این محصولات با هدف درمان علائم و نشانه‌های مختلفی طراحی شده اند و به همی‌ن دلیل اگر شما قصد مصرف آنها را دارید بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا شما را در خصوص مصرف آنها راهنمایی کنند. برخلاف آنچه که تولید کنندگان می‌‌گویند باید پروبیوتیک حداقل به مدت ۴ هفته مصرف شود تا شاهد تاثیرات آن باشید و در صورتی که هیچ‌گونه بهبودی در شرایط شما ایجاد نشد یا مصرف پروبیوتیک را قطع کنید یا از یک برند دیگر استفاده نمایید.

 چه غذاهایی پروبیوتیک هستند؟

---

 

غذاهای پروبیوتیک متخصصان توصیه می‌کنند در رژیم غذایی خود بگنجانید به شرح زیر می‌باشند:

 ماست 

 ماست محصولی است که بسیار معروف است و حاوی باکتری‌های زنده است که باعث کاهش مشکلات گوارشی می‌‌شود به همین دلیل اکثر برندها بر مزایای استفاده از پروبیوتیک برای افرادی که دچار بیماری‌های گوارشی هستند تاکید دارند. به تهیه دسر ماست با ماست یونانی، دانه‌ها و مغزها و میوه‌های تازه بپردازید. قبل از خریدن ماست اطمینان حاصل کنیم که یک ماست طبیعی است و به آن شکر و پروبیوتیک از قبیل اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتری اضافه نشده است.

 کفیر 

 کفیر نیز شبیه ماست از برخی از محصولات لبنی محسوب می‌‌شود و تفاوت آن به نوع باکتری‌های موجود در آن طعم و بافت آن مربوط است. ماست یک ساختار خامه مانند و غلیظ دارد اما کفیر یک نوع مایع است که شما می‌توانید آن را میل کنید. کفیر به علت فرآیند تخمیر و حضور قارچ از ماست ترش تر است. کویر در مقایسه با ماست حاوی زنجیره باکتریایی طولانی تری است و درون سیستم گوارشی زنده باقی می‌ماند.

 کلم ترش

 احتمالاً شنیدن کلمه کلم ترش باعث شده بدن خود را از شدت ترشی آن جمع کنید اما جالب است بدانید که برای تهیه غذا از کلم و آب و سرکه استفاده می‌‌شود تا کلم تخمیر شود و سپس در کنار برخی از غذاها سر گردد تا ظاهر و بافت و طعم بهتری را به وجود بیاورد.

 کیمچی 

 کیمچی یک نوع غذای قدیمی ‌کره ‌ای است که از سبزیجات تخمیر شده از قبیل کلم و تربچه تهیه می‌شود که با زنجبیل پودر فلفل و سایر گیاهان و ادویه‌ها ترکیب می‌شود و غذای سالم را به وجود می‌‌آورد که طعم فوق‌ العاده ‌ای دارد و به اصلاح باکتری‌های خود دستگاه گوارش خواهد پرداخت. اگر شما تاکنون از مصرف غذاهای تخمیر شده خودداری می‌کردید بهتر است نظر خود را عوض کنید زیرا فرآیند تخمیر با حضور میکروارگانیسم‌های فعال انجام می‌‌شود تا غذا را تغییر دهند به همین دلیل تعداد زیادی از غذاها در گروه غذاهای تخمیر شده و پروبیوتیک قرار می‌گیرند.

 تمپه 

 یکی دیگر از الگوهایی که در غذاهای سنتی مشاهده می‌شود این است که نحوه آماده کردن و خوردن آن‌ها در فرهنگ‌های خاص شبیه یکدیگر است. متاسفانه فناوری غذایی جدید و پردازش آنها در رژیم غذایی غربی باعث شده که باکتری‌ها و آنزیم‌های مفید برای سلامت دستگاه گوارش ضروری هستند از بین بروند. امروزه مصرف غذاهای گیاهی و فرآوری نشده مورد توجه قرار گرفته است زیرا باعث بهبود تنوع زیستی میکروبی دستگاه گوارش و تعادل آنها می‌شود و حاوی باکتری‌های مفید برای دستگاه گوارش است که باکتری‌های بد را از بدن خارج می‌کند.

 نان تهیه شده از خمیر ترش

 اجازه بدهید در پایان خبر خوبی را در باره نان به شما بگوییم. خمیر ترش در مقایسه با سایر انواع نان‌ها بهتر است و به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند زیرا برای تهیه این نان نیازی به استفاده از مخمر مصنوعی نیست. نان تهیه شده از خمیر ترش حاوی لاکتوباسیلوس است که یک زنجیره طولانی از باکتری‌های مفید است و به عمل آمدن خمیر بدون نیاز به مواد افزودنی کمک می‌کند. این زنجیره از باکتری  در روده ما وجود دارند و جایگزین کردن نان تهیه شده از خمیر ترش با سایر انواع نان‌ها باعث از بین رفتن باکتری‌های خوب روده نمی‌شود.