بیماری هپاتیت ای(e) ؛ علت، علائم و درمان

هپاتیت ای ویروسی است که باعث عفونت کبد می‌شود. بر خلاف دیگر انواع هپاتیت، معمولا ویروس هپاتیت ای باعث بیماری بلند مدت یا آسیب جدی به کبد نمی‌شود. اکثرا افراد مبتلا به هپاتیت ای پس از چند ماه بهبود می‌یابند.
اما در بیمارانی که سیستم ایمنی آنها غیر فعال شده است، مانند بیمارانی که پس از پیوند عضو از داروهایی برای جلوگیری از پس زدن عضو استفاده می‌کنند، ممکن است بدن قادر به مبارزه و حذف ویروس نداشته و یک عفونت دائم به وجود آید. چنین بیمارانی در معرض ابتلا به سیروز کبدی وجود‍ دارند.
در برخی از افراد، ممکن است هپاتیت ای بر سیستم عصبی اثر گذاشته و باعث درد شدید دست‌ها و پاها شود. در برخی موارد، علائم بیماری پس از سه تا شش ماه کاملا برطرف می‌شوند اما در برخی از افراد ممکن است علائم مدت بیشتری باقی بمانند. پیشگیری از هپاتیت ای به بهداشت مناسب و وجود آب پاکیزه برای نوشیدن بستگی دارد.

علل هپاتیت ای

هپاتیت ای که گاهی هپ ای یا HEV نیز نامیده می‌شود، یکی از بیماری‌های کبد است که در اثر ویروس هپاتیت ای ایجاد می‌شود. ویروس یک ذره میکروسکوپی است که برای تولید مثل و تکثیر باید وارد سلول‌های زنده شود.
معمولا افراد با نوشیدن آب یا غذای آلوده به مدفوع افراد مبتلا به هپاتیت ای به این بیماری مبتلا می‌شوند. اما تماس با حیوانات، مانند خوردن گوشت نپخته نیز ممکن است منجر به ابتلا به هپاتیت ای شود.
ابتلا به این بیماری از طریق رابطه مستقیم با فرد دیگر زیاد رایج نیست. مدرکی وجود ندارد که ثابت کند انسان از راه رابطه جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت ای به این بیماری مبتلا خواهد شد. همچنین احتمال اینکه انسان بیش از یک مرتبه به ویروس هپاتیت ای مبتلا شود نیز بسیار کم است.

علائم هپاتیت ای

پس از قرارگیری فرد در معرض ویروس، بین ۲ تا ۷ هفته طول می‌کشد تا علائم بیماری آشکار شوند. معمولا علائم بیماری حدود دو ماه باقی می‌مانند.
علائم رایج هپاتیت ای عبارتند از:

•    احساس خستگی مفرط
•     کاهش وزن بدون دلیل
•     حالت تهوع و کاهش اشتها
•     درد سمت راست شکم، در زیر قفسه سینه
•     زردی پوست (زردی)، ادرار تیره رنگ و مدفوع گلی رنگ
•     درد عضلات
•     تب

تشخیص هپاتیت ای

پزشک سوالاتی در مورد علائم بیمار و محل غذا خوردن یا سفر کردن او خواهد پرسید. اگر پزشک احتمال دهد که در بدن بیمار ویروس وجود دارد، برای او چند آزمایش خون تجویز می‌کند. آزمایش خون‌ها نشان می‌دهند که آیا کبد بیمار ملتهب است یا خیر و آیا ویروس هپاتیت ای در بدن بیمار وجود دارد یا خیر. وجود چنین آنتی بادی‌هایی در خون بیمار نشان می‌دهد که ویروس در بدن او وجود دارد.

درمان هپاتیت ای

معمولا هپاتیت ای بدون درمان و به خودی خود بهبود می‌یابد. هیچ آنتی ویروسی برای هپاتیت ای حاد وجود ندارد. پزشکان باید از درمان حمایتی برای بیمار استفاده کنند. معمولا به بیمار توصیه می‌شود که استراحت کند، مواد مغذی و مایعات کافی بخورد و قبل از مصرف داروهایی مانند استامینوفن که ممکن است به کبد آسیب برسانند، با پزشک مشورت کند. بیمار نباید بدون مشورت با پزشک داروهای خود را تغییر دهد. در مواردی که بیماری شدید است و در مورد زنان باردار، بیمار باید در بیمارستان بستری شود.
برخی از موارد گزارش شده نشان داده‌اند که تغییر داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی یا/ و استفاده از داروهای ضد ویروس ممکن است باعث سرکوبی خودبخودی ویروس در بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف و مبتلا به هپاتیت ای می‌شود.

تغییر سبک زندگی

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن برای سلامت تمام افراد مضر است. سیگار کشیدن باعث تشدید بیماری‌های کبدی می‌شود. افراد مبتلا به بیماری‌های کبد بیشتر در معرض عفونت بوده و به طور کلی از وضعیت سلامت مناسبی برخوردار نیستند، بنابراین توصیه می‌شود این افراد سیگار نکشند و در معرض دود سیگار قرار نگیرند. اگر بیمار سیگار می‌کشد، باید در مورد روش‌های ترک سیگار با پزشک مشورت کند.

رژیم غذایی

افزایش وزن یا چاقی می‌تواند به پیشرفت یا درمان بیماری کبد کمک کند. اگر فرد دچار بیماری کبد باشد، باید در رژیم غذایی خود مواردی را رعایت کند تا تغذیه‌ای سالم داشته و بتواند بهتر با بیماری کنار آید. برخی از این موارد مخصوص بیماری‌های خاص کبد بوده و برخی دیگر به مقدار پیشرفت بیماری بستگی دارد.
هیچ رژیم غذایی خاصی برای اکثر افراد مبتلا به هپاتیت ای وجود ندارد، اما رعایت یک رژیم غذایی خوب و متعادل یکی از مهم‌ترین کارها است که بیمار می‌تواند برای تندرست نگه داشتن خود انجام دهد. داشتن وعده‌های غذایی منظم، کم کالری و دارای پروتئین (مانند گوشت، ماهی یا انواع لوبیا)، مواد نشاسته دار (مانند نان، سیب زمینی یا برنج) و ویتامین‌ها (مانند میوه‌ها و سبزیجات) بهترین روش برای تندرست ماندن است.

ورزش

اگر شخصی به هپاتیت ای مبتلا است و علائم هپاتیت ای را دارد، باید ورزش‌های سبک مانند پیاده روی یا شنای آرام انجام دهد. فرد مبتلا به هپاتیت ای باید تا برطرف شدن علائم هپاتیت ای، از انجام ورزش‌های شدید خودداری کنند.
حفظ وزن سالم نقشی حیاتی در سلامت کبد بیمار دارد. زمانی که دیگر علائم هپاتیت ای وجود نداشت، تداوم در انجام ورزش‌های منظم به حفظ وزن سالم بیمار کمک می‌کند. جوانان باید حداقل روزی نیم ساعت ورزش ملایمی که بدن را گرم کرده و آنها را کمی به نفس نفس اندازد انجام دهند. بیمار می‌تواند تمام حرکات ورزشی مورد نظر را هم زمان انجام دهد یا در صورت تمایل، هر حرکت را حدود ده دقیقه انجام دهد. اگر بیمار افزایش وزن داشته باشد، مدت زمان ورزش روزانه برای او باید از 30 دقیقه به 45 تا 90 دقیقه افزایش پیدا کند تا وزن فرد کاهش یابد.
یافتن حرکات ورزشی مورد علاقه‌ی بیمار نیز به بیمار کمک می‌کند؛ بیمار می‌تواند ورزش‌های همچون پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری یا رقص را نیز امتحان کند. ورزش‌ها باید در ابتدا با سرعت معقول شروع شده و مقدار و شدت ورزش به تدریج افزایش یابد.

پیشگیری از هپاتیت ای

هپاتیت ای در کشورهای در حال توسعه بیشتر دیده می‌شود. اگر شخص به کشورهای در حال توسعه رفت و آمد می‌کند، با رعایت موارد زیر احتمال ابتلا به هپاتیت ای در او کاهش می‌یابد. این موارد عبارتند از:

•     پرهیز از آشامیدن آب و یخی که از بهداشتی بودن آنها اطمینان ندارد و اجتناب از خوردن گوشت‌های نپخته.
•     پرهیز از میوه‌جات و سبزیجات نپخته که فرد خودش آنها را تهیه و آماده نکرده است.
•     شستشوی دست‌ها پس از استفاده از سرویس بهداشتی، تعویض پوشک، هنگام آماده سازی یا صرف غذا.
•     آموزش اجتناب از قرار دادن اشیا در دهان به کودکان.
•     شستن ظروف با آب گرم و صابون.
  در حال حاضر واکسنی برای هپاتیت ای وجود ندارد. ایمونوگلوبولین در پیشگیری از هپاتیت ای موثر نیست.