درمان انواع بیماری بواسیر یا هموروئید (داخلی، خارجی وخونی) وعلائم آن چیست؟

هموروئید یا بواسیر به گروهی از وریدهای متورم در ناحیه‌ی مخرج و پایین مقعد گفته می‌شود که شبیه به رگ‌های واریسی است. بروز هموروئید چندین دلیل دارد که البته در اکثر موارد علت بروز آن نامعلوم است. این عارضه ممکن است به دلیل فشار زیاد به هنگام تخلیه‌ی مدفوع و یا به دلیل وارد شدن فشار به این رگ‌ها در طول حاملگی ایجاد شود. بواسیر ممکن است در داخل مقعد (بواسیر داخلی) و یا در پوست اطراف مقعد (بواسیر خارجی) بروز پیدا کند.
بواسیر بسیار شایع است. تقریباً سه چهارم بزرگسالان در یک دوره دچار هموروئید خواهند شد. در برخی از موارد این عارضه علامتی ایجاد نمی‌کند ولی در موارد دیگر باعث خارش، ناراحتی و خونریزی می‌شود. در برخی از موارد ممکن است یک لخته‌ی خونی در هموروئید تشکیل شود. این لخته‌ها خطرناک نبوده ولی بعضاً به‌شدت دردناک بوده و لازم است آن‌ها را تخلیه کرد. خوشبختانه روش‌های مؤثر زیادی برای درمان بواسیر وجود دارند.

علل هموروئید

وریدهای اطراف مقعد تحت فشار کشیده شده و ممکن است متورم و برآمده شوند. وریدهای متورم (هموروئید) ممکن است در اثر افزایش فشار در اطراف مخرج به دلایل زیر ایجاد شوند:

• فشار زیاد به هنگام تخلیه‌ی مدفوع
• نشستن طولانی‌مدت بر روی توالت
• اسهال مزمن یا یبوست
• اضافه‌وزن
• حاملگی
• رژیم غذایی با فیبر پایین

خطر بروز بواسیر با افزایش سن بیشتر می‌شود چراکه بافت‌های دربرگیرنده‌ی وریدها در مقعد ضعیف شده و کشیده می‌شوند.

علائم هموروئید

علائم و نشانه‌های هموروئید شامل موارد زیر می‌باشد:

• خونریزی بدون درد به هنگام اجابت مزاج – ممکن است بیمار متوجه لکه‌های خون روشن بر روی سطح توالت شود
• خارش و ناراحتی در ناحیه‌ی مقعد
• درد و ناراحتی
• تورم در اطراف مقعد
• برآمدگی در نزدیکی مقعد که ممکن است حساس یا دردناک باشد (هموروئید ترومبوزه)

علائم بواسیر معمولاً به موقعیت آن بستگی دارند.

انواع بواسیر

بواسیر داخلی

این نوع از عارضه در داخل مقعد ایجاد می‌شود. بیمار معمولاً نمی‌تواند این نوع از بواسیر را ببیند و یا آن را لمس کند. این نوع هموروئید معمولاً باعث ناراحتی نیز نمی‌شود ولی فشار ناشی از دفع مدفوع می‌تواند باعث آسیب به سطح آن و خونریزی شود.
در برخی از موارد فشار زیاد می‌تواند باعث خارج شدن هموروئید از کانال مقعد شود. این مشکل به نام بیرون‌زدگی هموروئید شناخته شده و می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود.

بواسیر خارجی

این نوع از عارضه در زیر پوست و در اطراف مقعد بیمار دیده می‌شود. هموروئید خارجی زمانی که تحت فشار قرار می‌گیرد ممکن است شروع به خارش یا خونریزی کند.

بواسیر ترومبوزه

بعضاً ممکن است خون در یک بواسیر خارجی جمع شده و یک لخته‌ی خونی (ترومبوز) را ایجاد کند که باعث درد شدید، تورم، التهاب و یک برآمدگی سفت در نزدیکی مقعد بیمار می‌شود.

عوارض بواسیر

عوارض بواسیر بسیار نادر بوده ولی عبارت‌اند از:

• کم‌خونی. در موارد نادر، از دست دادن خون به‌طور مزمن به دلیل بواسیر می‌تواند منجر به ایجاد کم‌خونی شود که در این مورد، بیمار گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به سلول‌ها را در اختیار ندارد.
• هموروئید دچار خفقان. اگر جریان خون یک بواسیر داخلی قطع شود، بواسیر دچار “خفقان” خواهد شد که یکی از دلایل درد شدید می‌باشد.

تشخیص بواسیر

ممکن است پزشک تنها با نگاه کردن بتواند بواسیر خارجی را ببیند. تست‌های تشخیصی برای بواسیر داخلی نیز شامل معاینه‌ی مقعد و کانال مقعدی می‌باشند:

• معاینه‌ی انگشتی. در طول این معاینه پزشک انگشت خود را با دستکش و مواد روان کننده وارد مقعد بیمار می‌کند. سپس او به دنبال موارد غیرعادی مثل برآمدگی‌های غیرطبیعی می‌گردد. این معاینه می‌تواند نشان دهد که آیا تست‌های بیشتری لازم است یا خیر.
• معاینه‌ی دیداری. ازآنجایی‌که بواسیر داخلی معمولاً بسیار نرم بوده و در طول معاینه‌ی مقعد لمس نخواهد شد، ممکن است پزشک با استفاده از آنوسکوپ، پروکتوسکوپ و یا زیگموئیدوسکوپ به معاینه‌ی بخش تحتانی کانال مقعدی و کولون بپردازد.

درمان بواسیر

دارو درمانی

بیمار می‌تواند از استامینوفن، آسپرین یا ایبوپروفن به‌طور موقتی استفاده کند تا ناراحتی او کاهش یابد.
اگر بواسیر تنها میزان خفیفی ناراحتی ایجاد می‌کند، پزشک استفاده از کرم‌ها، پمادها، شیاف‌ها و نوارهای بدون نسخه را به شما پیشنهاد می‌دهد. این محصولات شامل موادی مثل گیاه هاماملیس یا هیدروکورتیزون و لیدوکائین می‌باشند که می‌توانند درد و خارش را حداقل به‌طور موقت از بین ببرند.

ترومبکتومی بواسیر خارجی

اگر یک لخته‌ی خونی دردناک (ترومبوز) در بواسیر خارجی ایجاد شده باشد پزشک می‌تواند با یک برش ساده آن را تخلیه کند که سریعاً باعث بهبود درد خواهد شد. این عمل بیشترین تأثیر را تا 72 ساعت پس از تشکیل لخته‌ی خونی خواهد داشت.

بستن رگ با کش لاستیکی

پزشک یک یا دو کش لاستیکی را در قاعده‌ی بواسیر داخلی قرار می‌دهد تا جریان خون بواسیر قطع شود. هموروئید در عرض یک هفته خشک شده و کنده می‌شود. این روش برای بسیاری از افراد مؤثر است. بستن رگ‌های خونی هموروئید ممکن است آزار دهنده بوده و باعث خونریزی شود که 2 تا 4 روز پس از انجام عمل اتفاق افتاده ولی شدید نخواهد بود. در برخی از موارد ممکن است عوارض این عمل جدی‌تر باشند.

تزریق (اسکلروتراپی)

در این روش پزشک یک محلول شیمیایی را وارد بافت هموروئید کرده و باعث تحلیل رفتن آن می‌شود. روش اسکلروتراپی درد بسیار جزئی و ناچیزی ایجاد خواهد کرد ولی کارایی آن به‌اندازه‌ی بستن بواسیر با کش لاستیکی نخواهد بود.

لخته کردن (مادون‌قرمز، لیزر یا دوقطبی)

تکنیک‌های لخته سازی از لیزر، نور مادون‌قرمز و یا گرما استفاده می‌کنند. این تکنیک‌ها باعث می‌شوند تا بواسیرهای داخلی کوچک و دچار خونریزی سفت و خشک شوند. باوجوداینکه روش‌های لخته سازی عوارض جانبی معدودی داشته و تنها باعث ناراحتی آنی به هنگام درمان می‌شود، نرخ بازگشت بواسیر پس از استفاده از این روش بالاتر از روش بستن بواسیر با کش لاستیکی است. اگر روش‌های دیگر موفقیت‌آمیز نبوده و یا بیمار دچار بواسیر بزرگ شده است پزشک ممکن است انجام عمل جراحی را توصیه کند.

برداشتن بواسیر

در این روش که هموروئیدکتومی نام دارد جراح بافت اضافی که باعث خونریزی می‌شود را برمی دارد. برای این کار از تکنیک‌های متعددی استفاده می‌شود. عمل جراحی ممکن است با استفاده از یک داروی بی حسی موضعی به همراه داروی آرام‌بخش، داروی بی حسی نخاعی و یا با استفاده از بیهوشی عمومی انجام شود.

هموروئیدکتومی مؤثرترین و کامل‌ترین راه برای درمان بواسیر شدید و بازگشتی است. ازجمله عوارض این عمل جراحی می‌توان به مشکلات موقتی در تخلیه‌ی مثانه و درنتیجه عفونت مجاری ادراری اشاره کرد. اکثر افراد پس از انجام عمل شاهد مقداری درد خواهند بود. داروها می‌توانند این درد را از بین ببرند. غوطه‌ور شدن در یک وان آب گرم نیز می‌تواند به شما کمک کند.

منگنه‌ی بواسیر

این عمل که با نام هموروئیدکتومی منگنه‌ای یا هموروئیدوپکسی منگنه‌ای شناخته می‌شود جریان خون به بافت بواسیر را قطع می‌کند. این روش معمولاً تنها برای هموروئید داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منگنه کردن عموماً نسبت به هموروئیدکتومی درد کمتری داشته و مدت زمان بهبودی آن نیز کمتر خواهد بود. با این حال در مقایسه با هموروئیدکتومی، روش منگنه‌ای خطر بیشتری برای بازگشت عارضه داشته و خطر بیرون زدن روده از مقعد (پرولاپس رکتوم) نیز در این روش بیشتر خواهد بود. عوارض این روش عبارت‌اند از خونریزی، احتباس ادرار و درد و همچنین به‌ندرت، عفونت‌های خونی کشنده (گندخونی).

درمان خانگی

بیمار معمولاً می‌تواند درد، التهاب و تورم خفیف ناشی از بواسیر را با استفاده از روش‌های درمانی خانگی از بین ببرد. معمولاً این روش‌ها کافی خواهند بود.

• غذاهای دارای فیبر زیاد مصرف کنید. میوه، سبزیجات و غلات کامل را به مقدار بیشتری مصرف کنید. انجام این کار باعث نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن و درنتیجه عدم وارد شدن فشار به بواسیر و تشدید علائم آن خواهد شد.
• به‌طور منظم از وان آب گرم یا حمام سیتز استفاده کنید. روزانه 2 تا 3 مرتبه هر بار به مدت 10 تا 15 دقیقه ناحیه‌ی اطراف مقعد خود را در آب گرم قرار دهید.
• منطقه‌ی اطراف مقعد را تمیز نگه دارید. به‌طور روزانه حمام کنید (ترجیحاً) یا دوش بگیرید تا پوست اطراف مقعد شما به‌آرامی با آب گرم تمیز شود.
• از دستمال توالت خشک استفاده نکنید. برای تمیز کردن مخرج خود پس از اجابت مزاج از دستمال حوله‌ای مرطوب یا دستمال توالت مرطوب که حاوی عطر و الکل نیست استفاده کنید.
• از کمپرس سرد استفاده کنید. به‌منظور از بین بردن تورم بر روی مقعد خود کمپرس سرد یا یخ قرار دهید.

پیشگیری

بهترین راه برای پیشگیری از بواسیر، نرم نگه داشتن مدفوع و درنتیجه رد شدن آسان آن می‌باشد. برای پیشگیری از هموروئید و کاهش علائم آن به نکات زیر توجه کنید:

• غذاهای دارای فیبر زیاد بخورید. اکثر افراد میزان توصیه شده‌ی فیبر در روز را در رژیم غذایی خود مصرف نمی‌کنند – روزانه 25 گرم برای خانم‌ها و 38 گرم برای آقایان. مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید. فیبر را به‌آرامی وارد رژیم غذایی خود کنید تا در رابطه با گاز آن به مشکل نخورید.
• مقادیر زیادی آب بنوشید. روزانه 6 تا 8 لیوان آب و دیگر مایعات بنوشید تا مدفوع شما نرم شود.
• به خود فشار وارد نکنید. حبس کردن نفس و وارد کردن فشار زیاد به هنگام تخلیه‌ی مدفوع باعث وارد شدن فشار بیشتر به وریدهای تحتانی مقعد خواهد شد.
• هر زمان لازم بود برای تخلیه‌ی مدفوع اقدام کنید. اگر برای اجابت مزاج صبر کنید و نیاز شما به این کار کاهش پیدا کند، مدفوع خشک و سخت‌تر شده و دفع آن دشوار می‌شود.
• ورزش کنید. به‌منظور جلوگیری از بروز یبوست و کاهش فشار وارد شده به وریدها (که در اثر ایستادن و نشستن طولانی‌مدت رخ می‌دهد) بدن خود را فعال نگه دارید.
• از نشستن طولانی‌مدت به‌خصوص بر روی توالت خودداری کنید.